De verkoopgolf die gisteren over de Nasdaq en de hippe IT-aandelen rolden, treft inmiddels ook de Europese beurzen. Beleggers deden hun aandelen van de hand na de grove verkoopgolf op Wall Street en de negatieve stemming in Azië. Er wordt al enige tijd gewaarschuwd voor een grote verkoopgolf. Toch was het enigszins verassend te noemen hoe fel de koersen met name in de VS omlaag zijn geschoten. Een concrete aanleiding voor de jongste verkoopgolf is niet specifiek te noemen, en vaak zijn dat de gevaarlijkste dalingen. De Amerikaanse verkoopgolf vond navolging in Tokio. De Japanse beurs verloor afgelopen week ruim 7% en sloot daarmee als slechtste beursweek sinds de tsunami in maart 2011. De achterliggende oorzaak zal naar verwachting in de hoek van de Fed te vinden zijn. Nu de Amerikaanse centrale bank vast besloten lijkt de stimulus geleidelijk te blijven terugdraaien, lijken ook de grootste risiconemers op Wall Street zich te laten temmen. 

De markten zijn dus nog niet uit de gevarenzone, ze zijn nog steeds een speelbal van beleidsmaatregelen. Dat is een ongezonde situatie. Beleggers hebben hun vertrouwen gegeven met als gevolg oplopende koersen en oplopende koers-winstverhoudingen. Als dat vertrouwen verder wordt beschaamd, is er een vertrouwenscrisis met een groeiende kans op een sterk dalende markt.

Dit zou dus eigenlijk het moment voor goud moeten zijn om te floreren. Echter, zoals inmiddels al bekend is niets minder waar. Beleggers leken het geld namelijk dat ze uit de Nasdaq weghaalden direct weer aan het werk te willen zetten in de opkomende markten. De beurs van Brazilië won afgelopen week ruim 10%, Mexico 4% en de Chinese en Indiase beurzen profiteerden van het extra geld met meer dan 5% winst.

Maar dat waren niet de enige onverwachte investeringen van beleggers afgelopen week. Beleggers stonden afgelopen week elkaar te verdringen om te mogen intekenen op de eerste Griekse schuldemissie in ruim 4 jaar.Volgens Bloomberg haalde Griekenland ruim 3 miljard op. Blijft de grote vraag waarom beleggers staan te trappelen om zich op Grieks papier in te schrijven. Blijkbaar zijn ze vergeten dat ze bij de vorige emissie – maart 2010- ruim twee derde van hun inleg zijn verloren. Het volgehouden nulrente beleid van de centrale banken zorgt er onder andere voor dat beleggers tegenwoordig een rendement van gemiddeld 5% kunnen mee pikken. Daarnaast durven vermogensbeheerders, pensioenfondsen en verzekeraars weer steeds meer in crisispapier te beleggen. Het blijft bizar, dat Spanje tegenwoordig zelfs goedkoper geld kan lenen dan de VS en Italië ondanks een meer dan €2000 miljard grote schuldenberg nog nooit zo goedkoop bij beleggers heeft kunnen aankloppen.

Het jaar 2013was door het ruime monetaire beleid van de westerse wereld een heel goed jaar voor beleggers. Of het herstel in 2014 definitief doorkan zetten, hangt  uiteraard met name af van de reële economie. De visie op de mondiale economische groeiverwachtingen is cruciaal, gezien dit fundamentele verschuivingen in beleggingsportefeuilles te weeg kan brengen ten laste van aandelen en ten gunste van meer veiligere investeringen zoals obligaties, valuta’s en edelmetalen. En die zijn op dit moment niet positief te noemen als we de Wereldbank, IMF en Europese Unie moeten geloven. Daarnaast is afgelopen week uit onderzoek van de ING gebleken dat Europese pensioenbeleggers massaal de eigen aandelenposities afbouwen. Ze zijn bang voor een ‘tail risk’ (een kleine kans op een gebeurtenis met grote gevolgen) nu Rusland de markten ook steeds meer beginnen te domineren.

Ons lijkt het verstandig om de risicopremies van staatsobligaties van de Zuid-Europese landen scherp in de gaten te houden om zo het besmettingsgevaar in te schatten. Immers is het nog niet zo lang geleden dat Cyprus gered moest worden door middel van een zogenaamd solidariteitsfonds waarin pensioenfondsen en staatsinstellingen kapitaal bijeen moesten brengen om als onderpand voor de noodlening te dienen. In een land als Nederland met een zeer hoog eigen pensioenvermogen, zou dat van grote invloed zijn op uw oude dagsvoorziening. Daarnaast is het geen geheim dat overheden in Europa (ook buiten Europa) blijven kampen met vergrijzing en torenhoge kosten voor gezondheid en pensioenen. De hoogste tijd dus om ons Nederlands pensioenstelsel nader te onderzoeken.

Het is algemeen bekend dat het Nederlandse pensioensysteem ondanks financiële druk nog steeds tot de beste pensioensystemen ter wereld behoort. Maar de scheuren worden nu echt zichtbaar in ons pensioensysteem. De financiële crisis en de vergrijzing zorgen erger voor druk op het systeem. De roep om de kosten te verlagen en de transparantie en de controleerbaarheid te verbeteren wordt steeds groter. Hoogste tijd voor verbeteringen dus.

Het is u dan ook vast niet ontgaan dat er op dit moment ook vanuit de overheid aan alle kanten hard gewerkt aan de nieuwe pensioenregels die per 1 januari 2015 van kracht moeten gaan.

Pensioenfondsen moeten hogere buffers gaan hanteren. Het jaarlijks indexeren van pensioen wordt daardoor moeilijker. Bovendien zullen de deelnemers het volledige risico dragen waarbij er een vaste premie geldt. De pensioenfondsen kunnen in dit systeem meer risico’s nemen bij beleggingen.Ouderenorganisaties vinden het vervelend dat de kabinetsplannen om het Nederlandse pensioenstelsel te versterken, het lastiger maken voor pensioenfondsen om de pensioenen te indexeren aan de stijgende lonen en prijzen. 

Vorige maand ging de Tweede Kamer al akkoord met een andere pensioenhervorming. Het maximumbedrag dat jaarlijks belastingvrij mag worden gespaard voor het pensioen gaat flink omlaag. Ook die maatregel gaat per 1 januari volgend jaar in. Het Centraal Planbureau verwacht dat de ingrepen zullen leiden tot een daling van de pensioenpremies met 5%.

Het is absoluut een hele goede zaak dat het kabinet zich inzet voor het verbeteren van ons pensioenstelsel. Echter zijn wij van mening dat het juist in huidige tijd steeds belangrijker wordt om het hef in eigen handen te nemen. Op zoek gaan naar diversificatie van de internationale reserves is daarbij een flinke stap in de goede richting. Echter merken wij dat jongeren zich ook steeds meer zorgen maken over hun financiële toekomst en hierdoor ook steeds vaker bij ons terecht komen. Zij letten niet op de korte termijn vooruitzichten van analisten. Zij stappen juist in edelmetaal omdat zij het vertrouwen hebben dat juist edelmetaal op de lange termijn een belangrijke zekerheid voor hun financiële toekomstis.

Iedereen heeft zo zijn mening over de huidige ontwikkelingen van de edelmetalen. Maar niemand kan ontkennen dat de huidige onzekerheid over de waardevastheid van de Europese en Amerikaanse staatsobligaties en valutarisico’s van de euro en de dollar hoe dan ook- ook op korte termijn- belangrijke drijfveren voor goud en zilver zijn.