De financiële markten trekken zich op dit moment vrijwel niets aan van de stagnerende Amerikaanse groeiverwachtingen. Aandelenbeurzen braken afgelopen weken record na record, gebaseerd op het feit dat de kraan voorlopig nog open blijft staan. Toch wijzen steeds meer analisten op de gevaren van de steeds kritischer wordende ontwikkelingen in de VS. Economen zien belangrijke overeenkomsten met de stagflationaire trends uit de jaren ’70 (dit is een situatie waarin een economie stagneert en werkeloosheid hoog blijft in een inflationaire omgeving). In de jaren ’70 verkeerde de VS in een soort gelijk scenario als gevolg van Vietnam oorlog en de ‘Great Society’. Immers was de dollar in ’71 net losgekoppeld van goud en werd er massaal geld geprint. Goud profiteerde hier aanzienlijk van en steeg binnen een paar jaar van $35/toz naar $850/ toz.

Op dit moment bevindt de VS vanwege de oorlogen in Iraq en Afghanistan en QE3 in een vergelijkbare situatie. Het Amerikaanse werkeloosheidspercentage blijft immers op 7,6% hangen en consumentenuitgaven lopen ook aanzienlijk terug. De consumptieprijsindex is gestegen met 0,5% en olieprijzen blijven stijgen waardoor de angst op inflatie stevigere vormen aanneemt. Daar komt bij dat niet alleen door spanningen in het Midden-Oosten meer druk op de olieprijs komt, ook wijst de recente consumenten- en producentenprijsindex data meer en meer op een grote inflationair druk. Stagflatie is zeer moeilijk te bestrijden. De Amerikaanse economie bevindt zich op dit moment in een vicieuze neerwaartse spiraal. Als er niet genoeg groei is, moet de Fed de rente juist verder omlaag brengen (wat inmiddels geen optie meer is). Tenslotte is de participatiegraad op de arbeidsmarkt op dit moment aan de lage kant. Het is zeer aannemelijk dat de werkeloosheid niet zal dalen op het moment dat de economie aantrekt omdat er dan juist meer mensen tot de arbeidsmarkt zullen toetreden. Logischerwijs zal dit het reële werkeloosheidspercentage juist laten stijgen. Als de goudprijs ook de trend van de jaren ’70 volgt, dan is het aannemelijk dat de toekomst van goud zijn weg naar boven vervolgt.

Er kwam deze week meer opmerkelijk nieuws uit de VS. In het kader van alle vermeende manipulaties in de grondstoffensector, zijn autoriteiten in de VS op dit moment aan het onderzoeken of ze vergunningen kunnen intrekken die banken toestaan om te handelen in fysieke grondstoffen. Amerikaanse banken, waaronder Goldman Sachs, Morgan Stanley en JP Morgan Chase mogen wettelijk gezien handelen in derivaten van grondstoffen. Echter kregen zij in 2003 ook de toestemming om fysiek in alle grondstoffen te handelen. Wereldwijd ligt de fysiek handel nu onder vuur. Immers, als banken op Wall Street zowel het aanbod van derivaten als de onderliggende grondstoffen in handen hebben, is de weg naar verstorend gedrag en marktmanipulatie maar klein. Natuurlijk pleitten bankiers tegen een verbod- zij gaven tijdens de hoorzittingen afgelopen week natuurlijk aan dat door fysieke handel in grondstoffen zij de prijsvorming in deze markten beter begrijpen en hierdoor betere service aan hun klanten kunnen bieden.

Vooral de timing hiervan was interessant. De Fed maakte het onderzoek officieel bekend pas nadat de New York Times afgelopen maandag de zakenbank Goldman Sachs beschuldigde de prijs van aluminium kunstmatig hoog te houden. Uit onderzoek blijkt dat de bank eigenaar zou zijn van grootste metaalopslagbedrijf in de VS. Het bedrijf beheert een kwart van de wereldwijde aluminiumvoorraad voor hedgefondsen, banken en investeerders. Wettelijk moet het bedrijf (Metro International Trade Services) dagelijks minimaal 3000 ton uit de depots halen en uitleveren. Echter, de bank zorgt ervoor dat het grondstof niet naar de afnemers verscheept wordt maar naar andere opslagdepots om vervolgens langer opslagmarges te kunnen rekenen. Doordat de prijs van aluminium voornamelijk door de hoogte van de opslagkosten bepaald wordt drijft dit de prijs aanzienlijk op. Ook ontvangen investeerders premies om hun aluminium langer te bewaren waardoor er aan de andere kant ook nog eens krapte op de markt ontstaat. Het zelfde verhaal doet nu de ronde over koper. JP Morgan, Goldman Sachs en Blackrock zouden op dit moment met de zelfde plannen bezig zijn om 80% van de kopermarkt in handen te krijgen.

Maar ook in de goud- en zilvermarkten zijn de manipulaties door hedgefondsen en banken niet geheel ondenkelijk. Aan de ene kant was de massale verkoopgolf van goud in de maanden april en mei enigszins te verklaren door positieve berichtgeving over aantrekkende economische groei in de VS. Aan de andere kant is de Amerikaanse toezichthouder CFTC juist na de enorme daling in korte periode een onderzoek begonnen waarbij een miljoen transacties van de grootste handelaren (JP Morgan Chase, Goldman Sachs en Citigroup) in goud en zilver onder de loep genomen werden. Het onderzoek is nog steeds niet afgerond en er bestaan nog steeds vermoedens dat diverse (Amerikaanse) marktpartijen (waaronder de Fed) illegaal buiten de beurs om in futures hebben gehandeld om heel bewust de prijzen te drukken. De Fed wordt al langer verdacht van het plaatsen van ongedekte shortposities op de goudmarkt. Dit moet andere partijen (waaronder de hierboven genoemde partijen) aansporen om te speculeren op prijsdalingen. We hebben afgelopen maanden kunnen getuigen dat de Fed immers baat heeft bij een lagere goudprijs gezien dit in de regel een sterkere dollar ondersteund. Een sterkere dollar komt toe aan het consumentenvertrouwen en het aansterken van de binnenlandse economie. Natuurlijk is het maar de vraag of uit dit onderzoek een gedegen vonnis komt. Immers is JP Morgan ook al tot 3 keer toe onderzocht voor de bekende zilvermanipulaties. Ook die onderzoeken zijn afwezen door gebrek aan bewijs...

Dit onderzoek komt niet helemaal uit de lucht vallen. Van alle grondstoffen waren goud en zilver het meest de dupe van de neergaande markten. Beleggers meden goud en zilver massaal uit vrees voor een zuinigere Fed.

Toch was afgelopen week de 5e week op rij dat hedgefondsen hun longposities verhoogden (naar 57%). Inmiddels lijkt het erop dat dit een duidelijke wijziging in strategie is van de grote beleggingsfondsen. De premies zijn afgelopen week ook verder gestegen. Daar waar de premies in Tokyo en Hongkong vorige week nog respectievelijk op $2/ toz en $5/ toz stonden, stegen ze deze week naar $20/ toz. Ook ziet het er naar uit dat de huidige backwardation ook voorlopig nog blijft aanhouden. Voor de goudmarkt is dat zeer uniek gezien dit betekent dat de spotprijs hoger ligt dan de termijncontracten, terwijl de contracten in de toekomst juist hoger zouden moeten liggen omdat er ook opslagkosten over worden berekend.

Dit zijn zeer belangrijke indicatoren voor een verschuiving in de goudkoersen op de korte termijn. Immers zijn dit duidelijke signalen van krapte in de markt: beleggers betalen liever nu méér voor fysiek goud dan het risico te moeten lopen het in de toekomst door de aanhoudende onrust en stijgende vraag niet geleverd te krijgen.