Naar verluidt was het Nederlandse bestuurslid Klaas Knot tegen het open einde van de regeling. Ik maak me dan maar wijs dat hij op zijn minst met de naam van het nieuwe instrument, de Pandemic Emergency Purchase Programme, is gekomen, zodat we in Nederland op zijn minst met de afkorting ervan aan woordspelingen zoals ‘de ECB probeert de economie op te PEPPen, kunnen doen.

De bank koopt voor het eerst ook Grieks papier en zal met het PEPP doorgaan zeker tot het einde van het jaar. De bank past de definitie van wat voor bedrijfspapier ze mag kopen zodat meer obligaties in aanmerking komen. Vertaald: je moet voortaan goed zoeken om een schuldbewijs te vinden dat níet in aanmerking komt voor de ECB-shoppingactie.

De ECB zegt hiermee te willen verzekeren dat alle sectoren van de economie profiteren van de genomen maatregelen zodat ze de schok van de coronacrisis kunnen opvangen. Hetzelfde geldt voor huishoudens, bedrijven, banken en overheden in de eurozone, aldus de bank. Ofwel: het programma is de facto een oorlogsverklaring aan het coronavirus.

Het PEPP wordt zodanig opgezet dat de flexibiliteit voor de ECB maximaal is. Zo kan de bank het bedrag van aankopen variëren in tijd (dan meer, dan weer minder op de markt actief zijn) over verschillende activa (bv dan weer meer bedrijfspapier en daarna meer staatsobligaties) en verschillende landen (bv dan weer meer Italiaans papier en later juist meer Spaans papier, om maar wat te noemen). Samengenomen kan de ECB bijvoorbeeld gedurende een paar weken alleen maar Italiaanse staats- en bedrijfsobligaties opkopen, als de marktomstandigheden daarom vragen. Daarmee kan de bank gericht inspelen als zich elders op de kapitaalmarkt een ongewenste ontwikkeling voordoet.

Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn als de spread tussen de Italiaanse en de Duitse langetermijnrentes oploopt. De ECB zegt dat ze ‘geen enkel risico zal tolereren dat de transmissie van het monetaire beleid in alle landen van de muntunie hindert’.  Als die spread te hoog zou worden, zou dat de transmissie hinderen omdat het effect van de aankopen van de ECB niet of nauwelijks voelbaar zou zijn in Italië.

In principe is de verdeelsleutel leidend, dus de verdeling van de te spenderen gelden wordt, net zoals tot nu toe, bepaald door het aandelenbelang van elk euroland in de ECB. ‘In principe’ is hier de sleutelterm. De bank stelt namelijk dat als de zelfopgelegde limieten de effectiviteit van het beleid hinderen, de bank de regels over die limieten zal wijzigen. Vertaald: als de ECB merkt dat er veel meer geld naar de zwakke eurolanden moet ten koste van het opkopen in Duitsland en Nederland, dan zal de bank dat doen en de regels van het spel aanpassen.

Tellen we dit op bij het eerder genomen besluit voor extra QE á 120 miljard dit jaar, het lopende QE-programma á 20 miljard euro per maand en herinvesteringen á 15-20 miljard euro per maand, dan zal de ECB tot en met december 2020 elke maand, gemiddeld, minimaal 130 á 135 miljard euro uitgeven aan staats- en bedrijfsobligaties in de eurozone. Dat betekent ruim 1.000 miljard euro vanaf nu tot een de Oudejaarsavond. Om het enigszins in perspectief te plaatsen: dat komt neer op 50.403 euro PER SECONDE. Ter vergelijking: het gemiddelde JAARinkomen in Nederland bedraagt ruwweg 30.000 euro.

Met het oog op de economie, is het een belangrijk besluit. Niet dat de ECB hiermee de ongetwijfeld harde klap voor de economie van de eurolanden zal voorkomen maar wel dat de bank met dit beleid de tweede ronde effecten van de corona-gerelateerde economische schok, zal dempen. Denk daarbij aan het aantal faillissementen en ontslagen.

Dat op zijn beurt betekent dat het herstel, zowel in de economie als op de markten, krachtig zal zijn wanneer het ergste van de coronacrisis achter de rug komt te liggen. Concreet zou het me niet verbazen als de economische krimp in het eerste en het tweede kwartaal uitzonderlijk blijkt te zijn, denk aan dubbele cijfers, maar dat het herstel in de tweede helft van het jaar net zo sterk zo niet sterker uitpakt.