Het meest typerende moment was begin deze maand, toen ECB-voorzitter Mario Draghi daags na het rentebesluit de markt moest herinneren 'hoe bereidwillig de ECB wel niet is om de geldkraan open te zetten'.

Een dag daarvoor was hij zich namelijk een hoedje geschrokken. Nadat de ECB aankondigde wat zij gaat doen, reageerde de markt hevig teleurgesteld. De volatiliteit in de EUR/USD ging door het dak, waarbij de euro bijna 4% meer waard werd in een kwestie van uren. Europese aandelenmarkten gingen hard onderuit. Het was duidelijk 'niet genoeg' voor de markten.

Nu is dit natuurlijk de standaardlezing van ieder dagblad. Maar staat u hier eens goed bij stil. Het is natuurlijk vreemd dat activaprijzen volledig afhangen van de (mogelijke) monetaire stimulus van centrale banken. Prijzen op financiële markten moeten het gevolg zijn van een ontdekkingstocht, waarbij activaprijzen weerspiegelen wat de wensen van de consumenten zijn. In andere woorden, beurskoersen moeten afhangen van bedrijfsprestaties (die afhangen van consumptiepatronen), en niet van de nukken en grillen van een centrale bank.

De afgelopen vijf jaar worden gekenmerkt door heftige reacties op twee zaken:

• Iedere indicatie dat de monetaire stimulus van centrale banken wordt verminderd > heftige daling van activaprijzen
• Iedere indicatie dat de monetaire stimulus van centrale banken wordt uitgebreid > heftige stijging van activaprijzen

De formule is de afgelopen jaren niet veel ingewikkelder dan dit geweest. Maar dit recept is blijkbaar 'het nieuwe normaal', en wordt door iedereen zomaar geaccepteerd alsof het de normaalste zaak van de wereld is.

Om het nog vreemder te maken: na vijf jaar lang stijgende beurskoersen enkel en alleen vanwege nulrentes en monetaire stimulus, verwacht (bijna) iedere econoom en analist dat beurskoersen 'gewoon' verder stijgen wanneer juist die monetaire stimulus gestopt wordt. Een logica die soms onnavolgbaar is.

Maar zo werkt het dus niet. Beurskoersen die volledig afhangen van monetaire stimulus, zoals Draghi nog maar eens bevestigde, blijven niet stijgen wanneer die stimulus weggehaald wordt. De roes van een drugsverslaafde verandert in een kater zodra de aanvoer van nieuwe drugs stopt. Het idee dat iemand met een paar keer snuiven of spuiten permanent high kan zijn is onzin. En deze onzin valt geheel te herleiden naar het verkeerde idee van de bekende econoom John-Maynard Keynes dat de economie een soort motor is die 'aangezwengeld' moet worden wanneer hij begint te sputteren.

Kortom, de markt is drugsverslaafd en centrale bankiers zijn de drugsdealers.

Slechtst denkbare moment voor een renteverhoging

De Fed verhoogde zoals verwacht de rente. Maar vanuit het oogpunt van de Fed, heeft Janet Yellen het slechtst denkbare moment voor een renteverhoging gekozen. De wereldeconomie staat er slecht voor, ondanks dat velen dit nog niet door (lijken) te hebben. Volgt u mij in mijn redenering.

Prijzen van industriële grondstoffen blijven maar dalen. Prijzen van bijvoorbeeld olie en aardgas staan op niveau's die al decennialang niet gezien zijn. Nu hangen deze prijzen af van vraag en aanbod. En het is waar dat, bijvoorbeeld in het geval van ruwe olie, het aanbod is toegenomen (in het geval van ruwe olie door de winning van schalie-olie in de VS).

Maar dat is niet het hele verhaal. Grondstoffenprijzen gaan ook door een uiterst diep dal vanwege de afnemende vraag. En dat is een teken aan de wand voor de gezondheid van de wereldeconomie.

Een belangrijke indicator is daarbij de Baltic Dry Index. Deze index geeft een indicatie van de bulkscheepvaart. En de bulkscheepvaart is juist weer een goede indicatie van de gezondheid van de wereldeconomie. Hoe meer goederen verscheept worden, hoe beter het gaat. 

Om iets preciezer te zijn: de koers van de Baltic Dry Index geeft aan welke tarieven er betaald worden in de scheepvaart. Als de wereldeconomie aantrekt, zouden we meer vraag naar bulkvervoer over de zee verwachten.

Maar nu is precies het tegenovergestelde het geval: nog nooit in de geschiedenis stond de Baltic Dry Index zo laag. De staat van de wereldeconomie is zwak, zeer zwak. En dat blijkt uit grondstoffenprijzen, de vraag naar grondstoffen, de tarieven in de bulkscheepvaart, en de dalende bedrijfswinsten, desondanks de lagere grondstoffenprijzen. Want weet u dat nog veel economen riepen dat de lagere olieprijs een 'stimulus' voor het bedrijfsleven zou zijn? Onzin: bedrijfswinsten dalen en de olieprijs staat op het laagste punt in (tientallen) jaren.

Ook kan de Amerikaanse economie geen hogere rentes aan. De vastgoedmarkt gaat dan weer op slot (duurdere hypotheken), en de automarkt (die erg afhangt van goedkoop krediet) zal opnieuw in het slop raken.

U kunt de dupe zijn

Financiële markten zijn manisch-depressief dankzij het ingrijpen van centrale banken. Het probleem lijkt ver van uw bed, maar is veel dichterbij dan u denkt. Centrale bankiers spelen met uw financiële toekomst. Zij voeren het grootste monetaire experiment ooit uit, maar niet in een laboratorium, maar met uw zuurverdiende centen. In dat opzicht zijn zij roekeloze gokkers. Het medicijn van centrale bankiers kan wel eens kwaadaardiger zijn dan de kwaal die het probeert te genezen.

Wat bedoel ik precies?

• De schuldenlast van overheden groeit alleen maar, en in Nederland zijn het de pensioenfondsen (en dus de doorsnee Nederlanders) die deze schuld bezitten. Op deze schuld zal ongetwijfeld afgeschreven worden;
• U, en/of uw pensioenfonds, beleggen in zeer risicovolle bedrijfsleningen om rendement te behalen. Faillissementen van de onderliggende bedrijven zijn echter door het zeer ruime monetaire beleid laag, maar zullen stijgen in de toekomst;
• Aandelenmarkten staan veels te hoog en het is zeer aannemelijk dat veel aandelenprijzen over een aantal jaar lager staan dan vandaag.

Kortom, een groot deel van het vermogen van Nederlands zal verdampen wanneer er een einde - linksom of rechtsom - aan het huidige monetaire tijdperk (van nulrentes en monetaire stimulus) komt. En dat deel kan verdampen door (a) een hogere inflatie, of (b) lagere activaprijzen en afschrijvingen, of (c) een combinatie van beide.

De conclusie is simpel.

De markt zit in een houdgreep. Centrale bankiers hebben financiële markten de nek omgedraaid, maar zolang men niet beweegt komt er nog zuurstof door de kapotte luchtpijp. Zodra centrale banken de financiële markten echter loslaten, dan is het slachtoffer morsdood. En dat zullen we vroeg of laat gaan merken.

Slimme beleggers beschermen zich door goud te kopen. De goudprijs kan nog dalen in de huidige omstandigheden, maar ook de euro zal nog waarde verliezen. Wachten om in te stappen zou daarom niet verstandig zijn. Van alle grondstoffen zal, ik meen, goud de eerste grondstof zijn die herstelt na de langste 'bearmarkt' (meerjarige correctie) ooit. In dat opzicht zouden de goud/zilver- en goud/platinaratio's ook nog verder kunnen toenemen.

Pas wanneer de realiteitszin terugkeert bij centrale bankiers, zal beleggen in goud een slecht idee zijn. En dat moment ligt, ik vermoed, ver in de toekomst.