Deze week stond weer volledig in het teken van Europa. De rente in Spanje en Italië breekt record na record (> 7%), 6 van de 17 landen verkeren in een recessie en kredietbeoordelaar Moody’s verlaagde de outlook van Duitsland, Nederland en Luxemburg naar negatief.

De motivatie van Moody’s is dat zij verwacht dat Griekenland de eurozone zal moeten verlaten en dat Spanje en Italië op korte termijn meer financiële hulp nodig zullen hebben. De kosten hiervoor komen dan voor rekening van de sterkere landen. Ook de zwakkere groeiprognoses, de hoge schuldenlast van huishoudens en dalende huizenprijzen hebben aan de verlagingen bijgedragen. Analisten verwachten dat exportlanden als Duitsland en Nederland moeilijke tijden tegemoet zullen gaan. Ze verwachten ook dat het Duitse banksysteem moeilijk in staat zal zijn om grote klappen op te vangen vanwege de grote kredietfaciliteiten in slechtere Duitse deelstaten en door de uitstaande miljarden leningen aan Spanje en Italië. Alleen de outlook voor Finland blijft stabiel. Voor de twee landen die eveneens nog een AAA-rating hebben, Frankrijk en Oostenrijk verlaagde Moody’s de outlook in februari al van stabiel naar negatief. Finland blijft stabiel omdat zij geen netto schulden hebben, een kleine bankensector hebben en economisch afgeschermd zijn van de eurozone. Maar voornamelijk omdat zij als enige land sterk tegen nieuwe steunrondes zijn en ook nog eens als enige land onderpand op de verstrekte leningen hebben kunnen onderhandelen welke risico’s aanzienlijk beperkt. Ook het noodfonds EFSF kwam onder vuur te liggen door de verlaging van de drie landen. Doordat kredietbeoordelaar Standard & Poors al maanden geleden de outlook verlaagd had kan dit ook negatieve gevolgen hebben voor banken. Aan het einde van dit kwartaal wordt besloten of de kredietbeoordelaars de “downgrading” daadwerkelijk gaan doorvoeren. Maar mocht Europa er toch voor kiezen om een fiscale unie te worden of Eurobonds te lanceren, zullen de huidige verschillen in ratings en rentes verdwijnen.

Ondertussen blijven er steeds meer vragen rijzen over het voortbestaan van de Euro. Is de Euro onomkeerbaar? De Europese politiek is er nog steeds niet over uit. Mag Griekenland blijven en laatste deel van zijn lening ontvangen, waar wordt de financiering vandaan gehaald om Spanje en Italië voldoende te ondersteunen, moeten we ons focussen op een Europese Unie, komen die EuroBonds er nou wel of niet en waar blijft echte hulp van de ECB? Enerzijds is het goed dat de ECB zich terughoudend opstelt in haar bijdrage bij de Europese crisis omdat hierdoor de druk bij de overheden blijft liggen om te bezuinigen en te hervormen. Anderzijds is het ook enigszins onterecht te noemen dat de ECB er alles aan doet om haar eigen vermogen te beschermen en dus het risico mijdt dat ze eventueel verlies lijdt op haar activa, namelijk de schuld die ze eventueel zou opkopen om de rente te drukken. Een centrale bank creëert haar eigen schuldbewijzen en heeft geen kapitaal nodig om haar activiteiten te ondersteunen omdat ze niet failliet kan gaan.

Griekenland had dinsdag de trojka van Internationaal Monetair Fonds, Europese Centrale Bank en de Europese Commissie op bezoek waarbij onderzocht werd of het land voldoet aan de eisen voor het toekennen van het laatste deel van de noodhulp (EUR 31,5 miljard). In maart ontving Griekenland al EUR 130 miljard. In een toespraak gaf ECB voorzitter M. Dragi donderdag aan bereid te zijn om er alles aan te doen om de euro te redden en om te zorgen dat de euro onomkeerbaar is en blijft.

Na de regio’s Valencia en Murcia heeft ook Catalonië de Spaanse regering om noodhulp gevraagd. Als Spanje hierdoor moet besluiten om een beroep te doen op het Europese noodfonds, is de kans groot dat ook Italië hierin wordt meegesleurd. Op dit moment is er nog 240 miljard euro beschikbaar in het Europees noodfonds. Volgens “Der Spiegel” heeft Spanje een eerste steunronde van EUR 50 miljard nodig. Italië heeft weliswaar niet zo’n groot bankenprobleem als Spanje, maar met een rente van meer dan 7% en een economische groei volgend jaar van 0% zijn de vooruitzichten eveneens zeer slecht. Daarnaast moet zowel Spanje als Italië hun schulden volgend jaar voor vele honderden miljarden euro’s te zien herfinancieren. Een van de weinig overgebleven opties zou een devaluatie van de euro kunnen zijn. Dat zou goed zijn voor de export en daarmee dus weer goed voor de inkomsten. Door de gecreëerde inflatie hoeven landen minder te lenen en de productie-arbeidskosten zijn beter in de hand te houden.

Ondanks alle negatieve economische Europese berichten reageerden beleggers niet negatief op deze ontwikkelingen. Ze hoopten massaal dat de ECB bereid is om weer bij te springen. Vooral het nieuws van de ECB dat ze het EFSF noodfonds een bankvergunning wil geven leverde direct stijgingen in de euro en Europese beurzen op. Met bankvergunning kan het EFSF direct bij de centrale bank lenen zodat de vuurkracht van het fonds onbeperkt wordt. Enerzijds zal dit nietgeheel zonder juridische consequenties plaatsvinden doordat de ECB overheden niet mag financieren. Anderzijds staan de Europese wetten wel toe dat publieke kredietinstellingen zoals de Europese Investerings Bank (EIB) een bankvergunning hebben. De ECB gaf verder aan dat de inflatie voor de rest van 2012 lager lijkt uit te vallen waardoor een verdere renteverlaging niet uit te sluiten is. Veel economen pleitten er nog steeds voor om er alles aan te doen om Griekenland in Europa te houden waarbij de schulden opnieuw herstructureert moeten worden zodat de publieke schuldeisers zoals de ECB en de Duitse overheid hun verliezen moeten nemen. Alleen voor Duitsland zou dat een verlies van 770 miljard euro betekenen.

Enerzijds reageren beleggers al maanden nerveus en wanhopig op elk klein nieuwsdetail terwijl anderzijds de goudkoersen afgelopen maanden weinig bewegen en schommelen rond de $1600/ TOZ. Vlak voor bijeenkomsten en vergaderingen van de Federal Reserve ontstond iedere keer een goudrally in de hoop op nieuwe stimuleringsmaatregelen, waarna de koersen na tegenvallende berichten weer terug zakten. Analisten zijn er al tijden van overtuigd dat stimuleringsmaatregelen van centrale banken de nodige opwaartse stimulans voor goud zal zijn. Deze verwachting zien we ook terug in de koersontwikkeling van de afgelopen week: na positieve stimuleringsberichten van de ECB steeg goud ? 500/ kg. Ook de stabiele goudaankoop van centrale banken zorgen ervoor dat de lange termijn verwachtingen voor goud nog steeds positief zijn.

China domineert inmiddels niet alleen de goudmarkt. Ook China’s rol op de zilvermarkt wordt groter en groter. Ruim 16% van de totale zilvervraag komt uit China en is verantwoordelijk voor 14% (12.348 ton) van de totale zilverproductie waardoor zij de op een na grootste zilverconsument ter wereld is. Daarnaast verwacht het land dat de productie in 2012 zelfs zal stijgen naar 12.500 ton. Naast de steeds groter wordende vraag naar zilver vanuit de industrie en de verwachte schaarste, voorzien steeds meer analisten dat zilver een eindejaarskoers van $ 50/TOZ kan bereiken.