Het vooruitzicht op een periode van lagere groei of een recessie, werpt een uiterst interessante vraag op, namelijk wat kunnen centrale banken zoals de Fed of de ECB doen wanneer de economische groei afneemt? Dit in de wetenschap dat hun rentes zeer laag (2,25-2,5% Fed) tot écht zeer laag (0% ECB) zijn. In het verleden reageerden de centrale banken op een groeivertraging met renteverlagingen. In de VS was een verlaging van 4 à 5 procentpunt nodig om de economie terug op het groeipad te krijgen. Die ruimte is er deze keer niet.

Op het eerste gezicht lijkt de situatie uitzichtloos. De centrale banken moeten straks tegen een enorme storm in varen met alleen een halve peddel. Bij nader inzien blijkt dat anders in elkaar te zitten. Het goede nieuws is, dat Fed et al nogal wat kunnen ondernemen. Het slechte nieuws is dat het allemaal maatregelen zijn die op termijn zeer schadelijk kunnen zijn. Dat slechte nieuws is overigens wel weer goed nieuws voor edelmetalenbeleggers. Als barometers voor centrale banken onzin, kunnen die behoorlijk profiteren.

 

Lael Brainard is een van de leden van het rentecomité van de centrale bank in Washington. Onlangs zei ze bijvoorbeeld wel iets te zien in een beleid gericht op het instellen van een plafond voor langetermijnrentes. De Fed zou dan een vast topniveau voor de langetermijnrentes afkondigen en elke keer als de rentes daarboven dreigen uit te komen, in actie komen om dat te voorkomen.

 

In dat geval zou de centrale bank staatsobligaties opkopen net zolang totdat de rente weer onder het plafond zakt. Of zoals Brainard het eufemistisch zei: “Er zouden geen specifieke verplichtingen bestaan met betrekking tot de aankopen van staatsobligaties.” Vertaald vanuit het centraal bankiers naar de belegerstaal, betekent dat quantitative easing zonder limiet.

 

Brainard staat in haar monetaire mijmeringen niet alleen. Haar collega Richard Clarida, de tweede man van de Fed, noemde dit eerder dit jaar al een optie.Vorig jaar schreef hij tot in detail op hoe de Fed dat beleid zou kunnen uitvoeren. Voormalig Fed-voorzitter Ben Bernanke schreef er eveneens over en ook academici houden zich inmiddels bezig met dit onderwerp.

 

James Bullard, president van de regionale centrale bank in de Amerikaanse stad St. Louis, is voorstander van het beleid van nominal gdp targeting. Ofwel: als je mikt op 2 procent inflatie per jaar maar de inflatie, zeg, vijf jaar lang komt niet verder dan 1 procent, dan moet je vervolgens mikken op meer inflatie dan 2 procent om het verlies goed te maken. Dus na 5 jaar van 1 procent inflatie, zou de Fed 5 jaar van 3 procent inflatie kunnen nastreven. De naam van het beestje, nominal gdp targeting, doet geen alarmbellen afgaan. Niemand zou het door hebben, aldus Bullard, omdat niemand het zou begrijpen en geen verschil zou zien tussen mikken op een inflatiepercentage (inflation targeting) en niminal gdp targeting. Ik zou daarbij willen toevoegen: niemand zou er iets van merken totdat de prijzen veel harder gaan stijgen.

 

Dat Jerome Powell, de baas van de Fed, onlangs zei dat lage inflatie de grootste uitdaging is voor de bank, wijst er ook op dat de Fed maar wat graag inflatie wil aanwakkeren. Daarvoor wil de bank een nieuw beleidskader maken

 

Een van de gevolgen zou zijn waar Lorie Logan, baas van de afdeling van de centrale bank in New York die het monetaire beleid van de Fed uitvoert, het onlangs over had, namelijk dat de bank in de toekomst structureel veel meer staatsobligaties zal moeten kopen dan normaal om de rentes in de VS aan te sturen. Het wordt dus niet alleen quantitative easing zonder een financiële limiet, maar ook zonder tijdslimiet blijkbaar. Echt nieuw zijn die plannen overigens niet. Er is een land waar die plannen al enige tijd werkelijkheid zijn.

 

De centrale bank van Japan is al jaren bezig met het zogeheten QQE met YYC-beleid, nadat de bank eerder QQE met NIRP uitprobeerde. QQE staat voor quantitative and qualitative easing, YCC voor yield curve control (ofwel controle van de rentecurve) en NIRP voor negative interest rate policy (het beleid van negatieve beleidsrentes).Ik noem het monetaire harakiri. Wen maar aan die nieuwe afkortingen, de kans is groot dat u ze in de toekomst hier ook vaker zult lezen. Beleggers doen er goed aan dit soort ontwikkelingen scherp in de gaten te houden. Volgende maand staat een Fed-conferentie op de agenda in Chicago, waar bestuurders en academici van gedachten zullen wisselen over nieuwe manieren om recessies tegen te gaan. Reken er maar op dat het over die afkortingen zal gaan.

 

Dit speelt overigens niet alleen in de VS. De topman van de Zwitserse centrale bank noemde de negatieve rentes onlangs absoluut cruciaal om de frank zwakker te maken en zo voor prijsstabiliteit te zorgen (curieus genoeg betekent dat almaar stijgende prijzen).

 

Analisten stellen nu al dat de opvolger van Mario Draghi op zijn of haar eerste dag de belofte om te doen ‘whatever it takes’ zou moeten herhalen. Doet hij of zij dat niet, dan zouden de markten wel eens in paniek kunnen raken. Die belofte, WIT, in feite Europees voor QQE met NIRP en YCC, lijkt geïnternaliseerd te worden bij de ECB en structureel beleid te worden. Alles uit de kast halen om rentemarkten te manipuleren, lijkt het nieuwe monetaire beleid te worden in het westen, in navolging van Japan.

 

Over Japan gesproken: toen negatieve rentes en het zonder limiet opkopen van obligaties geen gewenst resultaat opleverden, begon de centrale bank in Tokio ook aandelen te kopen. Dat doet de bank al enige tijd, waardoor ze inmiddels de grootste aandeelhouders in zeer veel beursgenoteerde bedrijven is. Wie weet zullen de Fed en de ECB in de toekomst ook dat pad inslaan.

 

Langetermijnbeleggers doen er goed aan dit soort ontwikkelingen, hoe pril ook, in de gaten te houden want een ding is zeker: als een onverwachte zucht van een centrale bankier of een net iets te lange pauze tussen twee zinnen de markten kunnen beïnvloeden, dan is het helder dat het nieuwe monetaire beleid dat ook wel zal doen.