Aangezien onzekerheid op dat gebied de financiële markten in 2018 en 2019 parten speelde, is het deelhandelsakkoord een welkome verandering in de verhoudingen tussen de twee landen de laatste jaren. Het zou echter te ver gaan te spreken van een trendbreuk en voor de komende kwartalen en jaren optimistischer te zijn over de genoemde verhoudingen en het effect ervan op de economische groei en de financiële markten op de wat langere termijn.

De ondertekeningsceremonie in Washington zelf gaf dat eigenlijk al duidelijk aan. Omringd door vele adviseurs, zetten de Amerikaanse president Donald Trump en de Chinese vice-premier en hoofdonderhandelaar met de VS, Liu He, hun handtekeningen onder het deelhandelsakkoord tussen de twee landen.

Het komt zo goed als nooit voor dat ondertekenaars van een akkoord tussen twee landen zulke verschillende functies in termen van niveau, hebben. Het lag veel meer voor de hand dat namens de VS de hoofdonderhandelaar zijn handtekening zou zetten.

Trump verraste China met zijn mededeling dat hij namens de VS zal tekenen, ook toen het lang en breed duidelijk was dat zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping niet naar Washington zou komen. Xi ontwijkt al enige tijd Trump, terwijl Trump juist alles uit de kast haalde een ontmoeting tussen de twee de regelen. Toen de geplande ontmoeting in Chili eind november plotseling niet doorging, stelden de VS voor dat de twee leiders elkaar elders zien, desnoods tijdens de trip van Xi naar Brazilië. Beijing bedankte daarvoor.

Dat Xi zelf het akkoord niet wilde tekenen, kan erop wijzen dat de inhoud meer in het voordeel van Washington is en dat China meer heeft moeten toegeven dan het land van plan was. Dat zou overigens niet verbazen: de Chinese economie lijdt veel meer schade door de handelsoorlog dan de Amerikaanse. Een staakt-het-vuren kwam Beijing dan ook prima uit.

Je kunt je zelfs afvragen of ook dit deelhandelsakkoord tot stand was gekomen als er in de VS dit jaar geen presidentsverkiezingen op de agenda stonden. Trump wil herkozen worden en, nadat hij drie jaar lang een akkoord met China in het vooruitzicht had gesteld, was het tijd met iets aan te komen om te voorkomen dat hij als ongeloofwaardig neergezet zou worden.

Als we deze redenering doortrekken overigens, dan moeten we er rekening mee houden dat het akkoord in loop van dit jaar door Trump weer ongedaan kan worden gemaakt. Als hij tussen nu en de verkiezingen begin november concludeert dat het akkoord ongedaan maken hem politiek beter uit zou komen, dan zal Trump niet schromen dat te doen.

Voorlopig geldt echter dat er een akkoord ligt. Het meest belangrijke deel ervan is de afspraak dat China voor het einde van 2021 zijn import uit de VS met minimaal 200 miljard dollar zal opvoeren.

Mijns inziens moeten we er ernstig rekening mee houden dat dat niet zal lukken.

China heeft zich gecommiteerd in 2020 en 2021 voor 200 miljard dollar meer aan Amerikaanse spullen te kopen.

Landbouw is een sector waar China meer moet winkelen in de VS. Onderzoekers van het Peterson Institute for International Economics, een denktank uit de VS, hebben uitgerekend dat China waarschijnlijk het doel voor landbouwproducten met circa 25 miljard dollar zal missen. Als ze de verwachte tekortkoming bij industrie en energie erbij optellen, dan zal China het doel met tussen 73 en 99,6 miljard dollar missen. Zij hebben dit uitgerekend aan de hand van de structurele groei van de Chinese import uit de VS en de verwachte groei van de Chinese economie dit en volgend jaar.

Een manier voor China zich toch te houden aan hetgeen afgesproken is in het deelhandelsakkoord, is om minder spullen in te voeren uit andere landen en meer geld in de VS uit te geven. Zo kan China meer sojabonen uit de VS halen ten koste van de aankopen uit Brazilië of Argentinië. Meer tarwe en andere landbouwproducten halen uit de VS kan betekenen dat producenten uit Australië of Thailand orderafzeggingen krijgen van Beijing. En wat de afspraken over meer invoer van Amerikaanse auto’s, vliegtuigen en machines betreft, kan dat ten koste gaan van de export ervan uit Europa.

Als dat gebeurt, zou de kans op spanningen tussen China en de VS kunnen afnemen, maar die tussen China en de EU, Australië of andere landen juist toenemen.

China ziet de bui al hangen, vandaar dat een van de vice-premiers van het land tijdens de bijeenkomst in Davos zei dat het deelhandelsakkoord met de VS de import uit andere landen niet zal beïnvloeden. Dat is geruststellen voor de EU en andere handelspartners maar roept wel weer de vraag op hoe Beijing zich dan aan de afspraken met Washington zal kunnen houden.

Vergeet ook niet dat de eerder genomen maatregelen tijdens de handelsoorlog grotendeels in stand blijven (veel tarieven blijven gewoon van kracht), wat de groei van de Chinese economie kan afremmen en daarmee de Chinese vraag naar spullen uit het buitenland.

De conclusie dat het deelhandelsakkoord onrealistische afspraken gevat, ligt voor de hand. Als China zich niet aan de afspraken niet kan houden, dan is een herhaling van spanningen tussen de twee landen waarschijnlijk, met een opnieuw oplaaiende handelsoorlog. Dit te meer omdat afgesproken is dat niet een externe, neutrale instantie moet vaststellen of China zich aan de afspraken houdt maar de Amerikaanse overheid zelf!

Of fors meer goederen uit de VS halen haalbaar is, is verder ook de vraag om het volgende. In een ander plan gaf China aan dat het mínder afhankelijk wil worden van de invoer van technologisch hoogstaande producten zoals computerchips. Thans voert China een groot deel van de specialistische technologie die het land nodig heeft, in, maar is van plan in 2025 drie kwart van wat het nodig heeft, zelf te maken. Om dat doel te halen, verhoogt China de komende jaren het aantal nationale innovatiecentra van 15 nu naar 40. Zulke plannen kunnen we zien als voorbereidingen voor een langdurige technologieoorlog met de VS!

Een andere aanwijzing dat verdere vooruitgang zeker niet vanzelfsprekend is, zijn de verschillende uitspraken van de twee partijen over hoe ze nu verder zullen gaan. Waar president Trump na de ondertekening van het deelhandelsakkoord zei dat de gesprekken over fase 2 meteen zullen beginnen, zei de Chinese ondertekenaar Liu juist dat het ‘dwaas zou zijn daar snel mee te starten’.

Voor de wereldeconomie is dat van belang om het volgende. Met het ondertekenen van het deelhandelsakkoord zijn lang niet alle nieuwe heffingen van tafel. Sterker nog, slechts een klein deel wordt gereduceerd maar niet ongedaan gemaakt. Alle heffingen ingevoerd sinds het begin van de handelsoorlog zullen ongedaan worden gemaakt nadat China en de VS een volledig handelsakkoord overeenkomen, dus na het einde van fase 2 gesprekken.

Het net getekende deelhandelsakkoord is het beste te zien als een document dat overbleef nadat China en de VS alle zaken waar ze niet snel over eens konden worden, van tafel brachten.

Gezien het feit dat de gesprekken in fase 2 zullen gaan over structurele zaken, zoals subsidies die China geeft aan zijn staatsbedrijven, toegang tot (gevoelige) markten voor buitenlandse bedrijven en structurele wijzigingen van de inrichting van de Chinese economie, waar de VS op staan, is het een understatement om te stellen dat die gesprekken lastig zullen zijn, en dus lang kunnen duren. In mijn optiek moeten we de mogelijkheid dat China en de VS erin zullen falen een allesomvattend handelsakkoord te sluiten in de komende jaren, niet afschrijven.

Daarnaast moeten we er rekening mee houden dat er niet-economische spanningen kunnen oplaaien tussen China en de VS in loop van dit jaar, die economische gevolgen kunnen hebben. De potentiële bronnen van die spanningen zijn Hong Kong, Taiwan en Xinjiang, waar China naar verluidt de mensenrechten van miljoenen moslims aan haar laars lapt en waar politiek Washington zich al meermaals over uitliet.

Het deelhandelsakkoord zorgt voor tijdelijke rust en optimisme over de toekomst. In mijn ogen is het zeer de vraag of alle bepalingen daaruit uitgevoerd zullen kunnen worden en of het vervolg, fase 2, snel zal starten en überhaupt succesvol afgerond zal worden.

Concluderend: sinds de handelsoorlog begon, is het wantrouwen tussen de twee landen behoorlijk en structureel toegenomen. Met het oog op de komende jaren geldt: houd rekening met een langdurige handelsoorlog tussen China en de VS, met steeds meer complexiteit en onzekerheid. Van tijd tot tijd zullen er ongetwijfeld berichten komen die optimisme aanwakkeren maar de kans is groot dat dat optimisme van korte duur zal blijken te zijn, waarbij een goede afloop van de handelsoorlog alles behalve zeker is. Dat is een ontwikkeling die de prijzen van edelmetalen eerder omhoog dan omlaag zal drukken.