Ik  schreef al eerder over de mega-devaluatie als Griekenland uit de euro stapt.

De overheid zegt dat alle banktegoeden 'gegarandeerd' en 'veilig' zijn. Dit is een volstrekte leugen van Tsipras. Als Griekenland uit de euro stapt, zullen Griekse rekeninghouders gebukt gaan onder een devaluatie van 50% of meer.  

Ook zegt Tsipras dat het referendum van aanstaande zondag (5 juli) niks te maken heeft met de vraag of Griekenland in de euro blijft. Nog een leugen. Als er aanstaande zondag  een 'nee' uit het referendum rolt, dan stapt Griekenland gewoon uit de euro. Syriza liegt en bedriegt haar eigen bevolking.

Een devaluatie van 50% of meer — bronnen bij de Griekse centrale bank verwachten een koersdaling van 65% bij een Grexit — leidt tot enorme verliezen die op de schouders van Griekse spaarders en bankrekeninghouders vallen. Een ander gevolg van deze mega-devaluatie is een brute, initiële prijsinflatie die — opnieuw volgens de Griekse centrale bank — oploopt tot 30%. Kortom, het mes zal aan twee kanten snijden wat betreft de verarming van de Griekse bevolking.

De euro is voor de Grieken een reddingsboei waar zij zich met hun hele hebben en houden aan moeten vastklampen.

Gevolg #2: 'Corralito' en bankfaillissementen in Griekenland

Op 1 juli tweette de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis nog dat er geen geldrestricties zouden worden ingesteld, want dat zou tegen 'de aard en het idee van het vrije verkeer van kapitaal' indruisen. Negen uur later maakte de Griekse premier Tsipras bekend dat alle Griekse banken voor de rest van de week gesloten werden en werd er een opnamelimiet ingesteld om de enorme kapitaalvlucht uit Griekenland aan banden te leggen. Een andere leugen van de Griekse overheid.

De ECB was niet langer bereid om de kredietlijn naar de Griekse banken met nog eens miljarden uit te breiden om te compenseren voor de uitstroom van giraal geld. Omdat de kans dat Griekenland uit de euro stapt sterk toenam na het mislukte overleg tussen de Grieken en de troika (de eurogroep en het IMF), sneed de ECB de kredietlijn af waardoor de Grieken niets anders konden dan deviezenbeperkingen te verordenen.

Gevolg #3: Oplopende rentes in eurolanden

Niemand spreekt meer over 'besmettingsgevaar'. Het hele idee dat ook andere perifere landen de euro kunnen verlaten, zelfs met de dreigende Grexit, is uit het geheugen gewist.

Maar dat betekent niet dat de rente niet opnieuw kan oplopen.

Sinds ECB-voorzitter Mario Draghi in 2011 iedereen geruststelde door te zeggen dat de ECB 'al het nodige' zou doen om de euro te redden (lees: geld drukken) en roekeloze overheden de hand boven het hoofd te houden, is er een mythe ontstaan dat geen land uit de euro kan of gaat.

Als Griekenland inderdaad uit de euro stapt, dan wordt deze mythe ontkracht. Beleggers zullen ook anticiperen en inprijzen dat andere landen uit de euro (kunnen) stappen. Beleggers zullen denken: "Welk land volgt er na Griekenland?"

Net als in 2011 verwacht ik opnieuw oplopende rentes in landen als Portugal, Italië, Spanje en ook Frankrijk. Zo is de Spaanse tienjaarse rente sinds maart gestegen van 1,15% naar bijna 2,3%. En Spanje is geen uitzondering, maar de regel.

Gevolg #4: Gevolgen voor de Spaanse verkiezingen later dit jaar

Er zijn een aantal scenario's mogelijk. Als er onverhoopt een akkoord komt waardoor Griekenland niet uit de euro gaat, dan zal de Spaanse partij Podemos ongetwijfeld veel stemmen winnen om eveneens soepelere voorwaarden uit te onderhandelen met de troika. Geen fraai vooruitzicht voor de toekomst en de stabiliteit van de euro.

Een ander scenario is dat Griekenland uit de euro stapt, het eerste gevolg wat we besproken aan de lijve ondervindt (de mega-devaluatie), en daarmee een soort afschrikwekkend effect op de Spaanse bevolking heeft. Het gevolg op lange termijn zou kunnen zijn dat de euro als institutie sterker wordt.

Aan de andere kant zullen beleggers denken: "Als de Spaanse tweelingbroer van Syriza — dat zes maanden nadat het aan de macht kwam met Griekenland uit de euro stapte — bij de volgende verkiezingen als grote winnaar uit de bus komt, waarom zou Spanje dan niet uit de euro kunnen stappen?"

Ik zeg niet dat dit gebeurt, maar er bestaat een kans op dit scenario die niet onderschat mag worden.

Hoe dan ook staat het buiten kijf dat alles wat nu gebeurt — inclusief de gevolgen als Griekenland wel de euro verlaat — grote gevolgen heeft voor de verkiezingen in de andere Europese 'probleemlanden'.

Gevolg #5: Afschrijvingen Europese banken

Er zijn nog meerdere Europese grootbanken die ondanks de crisis in 2011 blootgesteld zijn aan Griekse staatsschuld. De belangrijkste zijn:

• BNP Paribas: €5 miljard (5,5% van eigen vermogen)
  Common Equity Tier 1 ratio van 10,5% naar 9,7%
• Société Générale SA: €4,2 miljard (7,1% van eigen vermogen)
  Common Equity Tier 1 ratio van 10,7% naar 9,3%
• Deutsche Bank: €3 miljard (4,1% van eigen vermogen)
  Common Equity Tier 1 ratio van 13,4% naar 12,5%

Hierboven heb ik de gevolgen voor de solvabiliteit van drie belangrijke banken die verhoudingsgewijs het meest blootgesteld zijn aan Griekse staatsschuld op een rij gezet.

We dienen op te merken dat de gevolgen wanneer Griekenland uit de euro stapt voor Europese banken zeer beperkt zijn. De meeste verliezen zijn al in 2011 genomen, toen Griekenland al een keer failliet ging (herinnert u zich nog de uitdrukking 'hair cut'?).

Maar de grote onbekende is de blootstelling in de derivatenmarkt aan een Grieks faillissement. Door credit default swaps te kopen kunnen partijen zich verzekeren tegen een Grieks faillissement. De vraag is echter welke banken de tegenpartijen zijn van deze credit default swaps en hoe groot hun blootstelling is.

Wat als een Deutsche Bank — dat €55 biljoen aan uitstaande derivaten heeft, bijna evenveel als het bbp van de gehele wereld — toch niet haar posities goed heeft afgedekt en enorme verliezen moet nemen als het gevolg van een Grieks credit event?

Wat welke bank aan derivaten of credit default swaps heeft uitstaan is volstrekt onduidelijk, en zelfs niet inzichtelijk voor de toezichthouder. We tasten massaal in het duister over de ware blootstelling van Europese banken aan een eventueel Grieks faillissement.

Vooruitblik komende weken

We stevenen af op een zeer volatiele periode in de goudmarkt. De goudprijs heeft de afgelopen kalm — te kalm — gereageerd op de ontwikkelingen in Griekenland. Maar dat zal spoedig veranderen.

Als, en enkel als, er alsnog een akkoord tussen de eurolanden, het IMF en de Griekse overheid wordt bereikt, zal de goudprijs een harde klap moeten verduren. Daarbij zal de prijs al gauw met $60 tot $70/oz dalen (huidige prijs is $1.170/oz). Kortom, een harde val naar beneden is een goed denkbaar scenario indien er alsnog een akkoord komt.

Anderzijds is een Grexit het moment dat we een herhaling van 2011 zullen krijgen. De rentes in de perifere landen zullen stijgen, de politieke spanningen in de probleemlanden zullen oplopen, en de ECB zal opnieuw haar mandaat proberen uit te breiden om het europroject te redden.

Wat dat betreft is het lastig te zeggen wat wijsheid is: de risicozoekers wachten een daling af alvorens goud (bij) te kopen, risicoaversen hebben goud en kopen het liefst goud voordat de volatiliteit wederom toeneemt, gerustgesteld dat zij beschermd zijn tegen de capriolen van een het spoor bijster zijnde troika en Griekse overheid.