We weten allemaal dat er twee type goudkopers zijn; enerzijds de beleggers die specifiek naar de juiste timing zoeken om op korte termijn rendement te behalen en anderzijds de koper die voor de lange termijn goud inzet als bescherming tegen de huidige monetaire onrust en onzekerheden. Eén ding is zeker, goud werd in 2013 met name beïnvloed door de grote speculaties van de grotere financiële instellingen.

De kranten staan er ook deze week vol van. Onderzoekers van ETF securities (’s werelds grootste aanbieder van goudtrackers) meldden dat het wereldwijd beheerd vermogen in commodity trackers in 2013 is gedaald. Een daling van $122 miljard tot $78 miljard waarbij het niveau nu weer hetzelfde is als in 2010. Met 91% kreeg goud de grootste klappen (daling van $147 miljard naar $76 miljard). Natuurlijk kwam die afname niet alleen doordat beleggers hun handen van goud aftrokken — al is die groep wel verantwoordelijk voor 54% van de daling, maar kwam 46% juist door de daling van de goudprijs. Immers is die sinds april ook met ruim 28% gedaald. Zilver en platina profiteerden hier juist weer van en zagen de grootste instroom ooit in 2013 met $1,3 miljard voor zilver en $841 miljoen voor platina.

Aan welke kant u zich als goudkoper ook schaart, we kunnen helaas niet anders concluderen dan dat de huidige goudprijs en de positionering van beleggers ook begin januari nog steeds wijzen op een negatief sentiment. Reden hiervoor zijn immers de algemene verwachting van een wereldwijde hogere rente en een sterke dollar als gevolg van de herstellende Amerikaanse economie.

Zo rooskleurig als het allemaal wordt afgeschilderd is het echter nog lang niet. Immers zullen de VS, Europa en Japan flink de bezuinigingsriem aan moeten trekken. Niet in de laatste plaats verwachten we hierdoor dat beleggers behoorlijk teleurgesteld zullen raken en goud in 2014 weleens als een zogenoemde ‘dark horse’ uit de bus kan komen.

Hoe graag we het ook zouden willen, niemand heeft een glazen bol en niemand weet wat we precies van 2014 kunnen verwachten. Maar één ding is zeker, het liquiditeitsprobleem en begrotingstekort van ’s werelds grootste economie, is echt niet ons enige probleem. Dichter bij huis gebeuren er dingen die voor ons wellicht nog veel zorgwekkender zijn.

Met de Europese verkiezingen in het vooruitzicht kan Europa namelijk ook nog wel eens voor zeer onaangename verrassingen zorgen. Zoals algemeen bekend is er vlak voor kerst afgesproken dat er in de nabije toekomst een Europese autoriteit komt die de ontmanteling van failliete banken in de eurozone in goede banen moet leiden: de zogenoemde bankenunie. Echter is de het de grote vraag of dit überhaupt een positieve ontwikkeling is. Steeds meer economen verwachten namelijk juist dat de vorming van een bankenunie kan leiden tot een patstelling onder politici en een grote (negatieve) stempel op de aanstaande Europese verkiezingen zal drukken. Anti-euro-partijen kunnen wel eens zeer hoog eindigen bij de Europese verkiezingen.

Maar laten we beginnen bij het begin. Het idee achter een bankenunie is natuurlijk heel positief. De bankenunie moet immers voorkomen dat de kosten van het faillissement van een bank op de rest van de samenleving wordt afgewenteld doordat alle aangesloten banken garant voor elkaar staan. Samen zijn ze verantwoordelijk voor de redding van een in problemen geraakte bank.Op die manier wordt geprobeerd het risico dat financiële problemen in de ene EU-lidstaat via banken overslaan op andere lidstaten in te perken. Op papier betekent dit dat als een bank in de problemen komt, er in de toekomst in de eerste plaats alleen de aandeelhouders en de grote spaarders hiervoor opdraaien.

Natuurlijk, het is uitstekend dat het toezicht wordt verplaatst van nationaal naar Europees niveau. Echter is dit in de praktijk geen structurele oplossing voor het probleem van het groot aantal zogenoemde zombiebanken die niet of onvoldoende geld uitlenen. Er is geen diepgaande analyse nodig om te begrijpen waarom onze zuidelijke lidstaten bijzonder enthousiast over het plan zijn. Sterker nog, banken uit de sterkere lidstaten zullen in geval van nood dus geld moeten overmaken naar de zwakkere banken in Zuid-Europa.

Daarnaast is het de bedoeling dat de banken gedurende de komende 10 jaar 55 miljard in het reddingsdepot stoppen. Je hoeft er geen gecompliceerde rekensom op los te laten om te bedenken dat dit bedrag niet eens in de buurt komt van een vangnet. De Europese banken hebben een gezamenlijk balanstotaal van meer dan 30.000 miljard euro. Ter vergelijking, de redding van ABN AMRO kostte de Nederlandse overheid alleen al 30 miljard euro. Gezien dat potje pas over 10 jaar gevuld moet zijn, blijft de hamvraag wat er in de tussentijd gebeurt met het groot aantal banken die nu al in zwaar weer verkeren. Als Dijsselbloem weer bedenkt dat hij nog ergens een ‘blauwdruk’ heeft liggen met de oplossing, begint de crisis pas echt.

Er is afgesproken pas te beginnen — naar verwachting in 2016 — met het crisis- en resolutieregime nadat alle banken in 2014 zijn doorgelicht. Ongetwijfeld zullen er komend jaar — indien de stresstests geen relaxtests worden — lijken uit de kasten van Europese banken vallen.

De conclusie hierbij is dat niet alleen de opzet van de bankenunie slecht is vormgegeven. Ook is de kans groot dat de gemeenschappelijke crisis-oplossing veels te laat komt. Zolang de bankenunie nog niet effectief en operationeel is, kunnen de publicaties van de stresstests en de vallende lijken immers tot bankruns en financiële instabiliteit leiden. Want iedere particulier en daarmee dus iedere bank die verwacht te moeten delen in de toekomstige verliezen, zal logischerwijs al uit voorzorg zijn geld terugtrekken.

En zelfs al zou het niet tot een dergelijk noodscenario komen, dan is er nog een andere horde die eerst nog overwonnen dient te worden. Er is namelijk ook vastgelegd dat —om de bankenunie te laten werken — alle ministers van Financiën de meerderheid van de stemmen moeten afwachten over de vraag of een specifieke bank gered of gesloten moet worden. Volgens de Financial Times moeten volgens de huidige opzet ongeveer 100 ‘officials’ hun stem uitbrengen. Dit klinkt niet als een gedegen crisisresolutie. Immers weten zelfs wij dat wanneer een bank dreigt om te vallen er binnen een dag (hooguit binnen een weekend) wordt ingegrepen…  laat staan de stemming af te wachten en dan ook nog eens met een gedegen reddingsplan te komen.

Ons inziens, lijkt dit weer op een sterk staaltje ‘uitstel van executie’, waar bij de Europese leiders zich bijzonder goed hebben laten inspireren door hun Amerikaanse collega’s.

Waar eindigt het allemaal? Niemand zal het weten, maar één ding is zeker: het zal niet pijnloos aan ons voorbijgaan. Want ondanks dat de hoge heren in de politiek ons een zo rooskleurig mogelijke economische toekomst voorspellen, doet u er nu misschien meer dan ooit goed aan om uw vermogen te spreiden over verschillende markten en beleggingstypen waarbij goud een uiterst belangrijk onderdeel van een assetallocatie vormt.