Ik vrees, meer dan ooit eerlijk gezegd, dat de economische toekomst in ons werelddeel gekenmerkt zal worden door hoge inflatie. Daarmee zou het proces dat al decennia gaande is en wat ik geldmoord heb genoemd, in de zesde versnelling komen. In mijn gelijknamige boek stelde ik de vraag – om die meteen te beantwoorden overigens – of die hoge inflatie in de toekomst onvermijdelijk is. En mijn antwoord was een resoluut ‘nee’.

Hier is waarom:

Mijn angst dat we een lange periode van redelijk hoge en zeker structurele, inflatie tegemoet gaan, stoelt op het feit dat de monetaire historie ons leert dat een langdurig te ruim monetair beleid voeren uiteindelijk altijd, vroeg of laat, leidt tot hoge inflatie. 

Hier stuiten we al op een paar vragen, zoals ‘is het beleid zoals dat van de Fed en de ECB te ruim te noemen?’. Dat het ruim is, dat mag duidelijk zijn met geldpersen die 24/7 draaien en de rentes maximaal op 0 procent te vinden zijn. Wat ook duidelijk mag zijn is dat het ook langdurig ruim is. Wat onduidelijk is,  is of dat beleid ook te ruim is. Er zijn economen die zeggen dat, gezien de stand van zaken in de economie, 0 procent rente niet extreem ruim hoeft te zijn. Afijn, zoals gezegd is dat een onderwerp waarover discussie mogelijk is. Ik wil het echter niet over die vraag hebben, maar over iets wat ermee samenhangt.

Zoals gezegd meende ik dat hoge inflatie niet onvermijdelijk is; als de centrale banken op tijd en in voldoende mate de monetaire teugels zouden aanhalen, dan zou er niets aan de hand zijn. Immers, als ze op het moment dat hun ruime beleid inflatie begint op te wekken, op de rem zouden staan, lees de rentes net zo snel verhogen, dan krijgt inflatie geen kans. Dit is het ‘op tijd ingrijpen’ gedeelte. Als de centrale banken ook nog de rentes verhogen naar de niveaus die we kenden vóór de crisis – het ‘in voldoende mate’-deel – dan zou er geen enkele reden bestaan je zorgen te maken over hoge inflatie in de toekomst.

Laten we nu naar die twee voorwaarden kijken. Op tijd de rentes verhogen…dat gebeurt niet en het zit er ook niet in. Kijkt u maar gewoon naar de Fed; de bank had bijna een jaar nodig om de rente van 0 procent naar 0,25 te brengen en na die ene stap krabbelt het terug. Na eerst van daken geschreeuwd te hebben dat de officiële rente dit jaar vier keer verhoogd zal worden – vond het altijd een belofte die de Fed niet zou kunnen en willen waarmaken overigens – liet de bank ons vorige week weten dat het bij twee keer zal blijven. Persoonlijk moet ik het nog zien dat de Fed de rente twee keer dit jaar verhoogt. Over de ECB hoeven we het eigenlijk niet te hebben. In het meest gunstige geval zal die bank de officiële rente ergens in 2018 of zelfs 2019 verhogen.

Nu zijn er economen, vele economen zelfs, sterker is het is communis opinio in het economenland, die menen dat dat tempo prima is, dat er bij dat tempo geen sprake zal zijn van te laat beginnen met renteverhogingen. Ook hier zeg ik: laten we aannemen dat zij gelijk hebben. Betekent dat dat we ons geen zorgen hoeven te maken over hoge inflatie in de toekomst?

Nee! En dat nee mag een resoluut nee worden genoemd sinds vorige week en de vergadering van het rentecomité van de Fed.

Hier is waarom: 

De Fed liet de wereld onder meer weten dat de bank, wanneer die de officiële rente naar circa 3 procent brengt, ermee zal stoppen. Dat niveau ziet de Fed als een nieuw evenwichtsniveau van de rente. 

Een goede stelregel is dat de nominale rente van een centrale bank gelijk moet zijn aan de optelsom van de reële economische groei en inflatie. Ligt de officiële rente hoger, dan remt dat de inflatie op middellange termijn af; ligt die rente eronder dan wordt de inflatie juist langdurig aangewakkerd. 

Als we aannemen dat de structurele, houdbare, economische groei in de VS de komende jaren zo tussen 1,5 en 2 procent ligt (is een conservatieve aanname getuige vele schattingen) en in de wetenschap dat de Fed 2,5 tot 3 procent inflatie nastreeft (oplettende lezer denkt nu ‘he, de Fed heeft het toch altijd over 2 procent?’: in een volgend stuk zal ik hier nader op ingaan en u laten zien dat u bedot wordt door de Fed), dan is de optelsom gelijk aan 4 tot 5 procent.

Wat de Fed dus vorige week in feite heeft gezegd, maar wel verhulde achter allerlei vaag klinkende concepten als evenwichtsrente, is dat de bank jaren- zo niet decennialang de officiële rente structureel te laag zal houden. Als monetaire historie ons íets heeft geleerd, dan is het wel dat de rente structureel te laag houden, lees het monetair beleid structureel ruim houden, vroeg of laat uitmondt in hoge inflatie. Aangezien inflatie net kwikzilver is- als dat eenmaal ontsnapt, is het heel lastig terug te halen is- zal het heel lang duren voordat de hogere inflatie in de toekomst terug in het hok geduwd kan worden. En dat is onder de waarschijnlijk heroïsche aannamen dat de centrale banken zoals de Fed en de ECB in staat zijn en bereid zullen zijn in te grijpen wanneer inflatie geklommen is. 

De vraag voor ieder van ons is:  waar geef ik meer kans aan, dat de Fed en de ECB het niet zo ver laten komen of dat ze dat wel zullen doen?