Dé reden om de rente in juni en september níet te verhogen was de angst over de stand van zaken in de Amerikaanse economie. Was die sterk genoeg of niet om een renteverhoging te absorberen, dat was de vraag (overigens denk ik dat er een andere reden is, waarover later in dit stuk meer).

Zo bezien is het wel erg ironisch dat de eerste renteverhoging sinds 2006 plaats vond in het economisch zwakste kwartaal in jaren. De Amerikaanse economie blijkt namelijk in het vierde kwartaal van vorig jaar slechts 0,7 procent aangekomen te zijn. Ter vergelijking: een kwartaal eerder was dat nog 2 procent.

Een vooruitlopende indicator van de regionale centrale bank in Chicago, die vorig jaar nog boven de 0 noteerde, zakte in december naar -0,24 punten. Een score van 0 geeft aan dat de Amerikaanse economische groei gelijk is aan het langetermijngemiddelde. Zakt de index onder o, dan betekent dat dat de economie op een lagere kruissnelheid vaart dan normaal. Komt de index onder -0,7, dan verkeert de economie in een recessie. Van de 85 indicatoren waaruit de index samengesteld is, trokken 25 de index omhoog maar 50 duwden die juist omláág.

Het verbaasde me dan ook niet dat het rentecomité van de Fed, dat vorige week vergaderde, een toontje lager zong dan een maand eerder. Noemde de Fed de consumptie en investeringen in december nog ‘sterk’, in januari luidde de omschrijving ‘gematigd’. De exportsector is volgens de centrale bank ‘zacht’ en de inflatie is veel te laag voor de Fed. Er is weinig overgebleven van de jubelstemming van december, toen Janet Yellen, de voorzitter van de Fed, de economie nog ‘verrassend sterk’ noemde.

Vooruitkijkend ziet het rentecomité de economie ‘gematigd’ groeien, de inflatie blijft voorlopig aan de zeer lage kant en de risico’s voor de Amerikaanse economie van de ontwikkelingen zoals economische groei elders of de waarde van de dollar zijn niet meer, zoals in december, in balans. Dat wil zeggen: in december zag de Fed die ontwikkelingen de economie stimuleren noch afremmen. In januari liet de bank dat stukje duiding helemaal achterwege.

En dat is veelzeggend. De centrale bank had blijkbaar de keuze uit óf zeggen dat de kans dat de VS economie afgeremd wordt groter is of het helemaal weglaten (als de risico’s waren dat de groei in de VS extra gestimuleerd zou worden, reken er maar op dat de Fed dat van de daken had geschreeuwd).

Een andere vage referentie was dat de Fed ‘de ontwikkelingen op de financiële markten scherp in de gaten zal houden’. Dat is Fed-taal voor ‘wij kijken naar de aandelenkoersen, wij zien dien fors zakken en dat vinden we angstaanjagend’; dit is wat ik eerder bedoelde met dat ik me afvroeg of de economische situatie wel doorslaggevend is.

Mijn sterke vermoeden is dat de Fed vooral naar de aandelenkoersen kijkt. Die zijn 2016 zeer slecht begonnen. Als de aandelenkoersen blijven zakken, zal dat leiden tot meer negatieve stemming onder de Amerikaanse huishoudens. De Amerikanen zien de aandelenbeurs als een soort hartslagmeter van de economie. Dalen de aandelenkoersen dan voelen ze zich minder rijk, verwachten ze nog minder vermogend te worden, achten ze de kans dat ze ontslagen worden hoger….allemaal zaken die niet bepaald leiden tot een hogere economische groei.

Wat betekent dit allemaal voor het Fed-beleid later dit jaar? Ik vermoed dat de groei van de Amerikaanse economie niet alleen aan het eind van 2015 mager is geweest maar ook begin 2016 mager zal zijn. Onlangs bijvoorbeeld werd een groot deel van het land getroffen door de zwaarste sneeuwstorm in decennia, reken er maar op dat dat enig, negatief, effect op de groei zal hebben.

Blijven de aandelenkoersen onder neerwaartse druk staan – en ook die kans is redelijk hoog vermoed ik – en blijft de groei van de wereldeconomie laag net als de olieprijs, dan zou het zomaar kunnen gebeuren dat de groei van de Amerikaanse economie dit jaar (aanzienlijk) lager uitkomt dan verwacht, terwijl de aandelenkoersen omlaag gaan en de inflatie veel te laag blijft.

Het is simpelweg zeker dat dat van invloed zal zijn op het geplande rentebeleid van de Fed dit jaar. Die verwachting die de Fed in december meegaf over het rentebeleid dit jaar, namelijk dat de bank de officiële rente vier keer zal verhogen, vond ik in december al te optimistisch. Mijn verwachting was dat de rente nog één keer hooguit twee keer omhoog zal gaan. Na de vergadering van de Fed deze week ben ik er alleen meer van overtuigd. Sterker nog, ik houd er rekening mee dat de Fed de rente nog maar één keer zal verhogen.

En net zoals de recente economische ontwikkelingen in de VS gevolgen zullen hebben voor het Fed-beleid, zal dat nieuwe Fed-beleid op zijn beurt gevolgen hebben voor de koers die de ECB vaart. De Fed en de ECB kunnen we zien als twee auto’s op een snelweg. De ECB heeft daarbij maar één doel en dat is zorgen dat die áchter de Fed blijft rijden, ofwel als de Fed de rente veel minder verhoogt dan beleggers hadden gedacht en verwerkt hebben in onder meer de wisselkoers van euro/dollar, dan moeten we er rekening mee houden dat de ECB zijn monetaire beleid nog ruimer zal maken. Ofwel: er is méér QE-gif op komst in de eurozone dit jaar dat ook nog langer toegediend zal worden.