Fed draait bij
31 december 2018
Het rentecomité van de Fed heeft vorige week, zoals verwacht, de officiële rente in de VS verhoogd met 25 basispunten naar de bandbreedte 2,25 – 2,50 procent.
De bank heeft de groeiverwachting voor 2019 licht omlaag bijgesteld. Rekende de bank in september nog op 2,5 procent groei, inmiddels is de mediane verwachting van het comité 2,3 procent. Daarnaast verwacht de Fed de officiële rente volgend jaar niet drie keer maar twee keer te verhogen.
Die neerwaartse bijstelling van de groei verbaast niet. De laatste maanden hebben onder meer veel signalen dat de economische groei in de wereld vertraagt met zich meegebracht. De gestegen volatiliteit op de financiële markten speelde ook een rol, vooral indirect, via een mogelijke verslechtering van het consumenten- en ondernemersvertrouwen in de economie, met als gevolg lagere groei van de bestedingen en investeringen. Het negatieve effect van de gestegen rentes komt daar vervolgens nog bij.
Net zo verbazingwekkend is de bijstelling van het aantal renteverhogingen in 2019. Wie A zegt (lees, de groei wordt lager net als de inflatie) moet ook B zeggen (lees: de rente gaat minder vaak omhoog).
De verwachtingen omtrent groei in 2020 zijn niet veranderd en dat verbaast me niet. Ik vermoed dat de comitéleden sterk het vermoeden hebben dat de groei in dat jaar lager kan uitkomen. Dat nu duidelijk communiceren betekent paniek en onzekerheid op de markten creëren, het laatste wat de bank wil.
Mijn verwachting is dat de Fed de komende maanden de verwachtingen voor 2019 en 2020 regelmatig licht neerwaarts zal bijstellen om zo niet al te veel extra onrust op de markten te veroorzaken. Wat die twee renteverhogingen in 2019 betreft: de kans is 50 procent dat de Fed de ruimte daarvoor zal hebben. Als de bank de rente twee keer opkrikt, dan zie ik dat voor de zomer van 2019 gebeuren, terwijl de window of opportunity nog open staat. Na de zomer verwacht ik dat dat raam dicht zal gaan.
Die verwachting voor renteverhogingen in de eerste helft van dit jaar, stoel ik op de woorden van Jerome Powell (voorzitter van de Fed) zelf. Tijdens de persconferentie zei hij namelijk, verwijzend naar de recente historie, dat de Fed reageert op de economische ontwikkelingen in relatie tot de verwachtingen van de bank. Als de economie sterker wordt dan de bank had voorzien, dan trekt de Fed de rente vaker omhoog. 2018 is een voorbeeld ervan. Eind 2017 stelde de Fed drie renteverhogingen voor dit jaar in het vooruitzicht. De economie deed het echter beter dan verwacht en de Fed deed er nog een renteschepje bovenop. De verhoging van vorige week is de vierde van dit jaar namelijk.
Overigens, nu ik het toch daarover heb: Powell heeft, in mijn optiek, die vierde renteverhoging impliciet voor een deel ook toegeschreven aan de opmerkingen van de Amerikaanse president Trump aan het adres van de bank. Hij zette de Fed meermaals onder druk om de rente niet te verhogen.
In het algemeen wil de Fed voorkomen dat de buitenwereld het idee krijgt dat de bank luistert naar het pijpen van het Witte Huis. Dat geldt zeker als de Fed ook nog een nieuwe aanvoerder heeft, zoals Powell. Hij is benoemd begin dit jaar voor een periode van vier jaar. Zou de markt al in zijn eerste jaar als voorzitter het idee krijgen dat hij een marionet is van de bewoner van het Witte Huis, dan zou dat funest zijn voor zijn effectiviteit als voorzitter.
Terug naar de twee verwachte renteverhogingen in 2019 en de sterke mogelijkheid dat het uiteindelijk bij één renteverhoging blijft. Powell zei dus dat de bank de rente vaker of minder vaak verhoogt afhankelijk van de economische ontwikkelingen in relatie tot de verwachtingen van de Fed.
Ervaring met voorspellingen van de Fed bij omslagpunten, namelijk beroerd (een soft landing is altijd het uitgangspunt maar nooit de werkelijkheid), de kans dat de inflatie door de lagere groei en de recente daling van de olieprijs lager wordt in 2019 en hoge volatiliteit op de markten veroorzaakt onder meer door de minder voorspelbare Fed, dat alles kan zomaar ertoe leiden dat de Fed de rente in maart verhoogt en dat het daarbij blijft. Als Powell namelijk zegt dat de Fed vanaf nu “op economische data vaart” en dat “die de Fed zullen leiden” dan betekent dat per definitie een grotere pauze tussen renteverhogingen door. Neem de economische groei.
Hoe hoog die in een kwartaal is geweest, weten we, inclusief de Fed, pas met een vertraging. En dan nog gaat het om een eerste, niet altijd betrouwbare, schatting. Met andere woorden, ongeacht of de groei in een kwartaal hoger of lager blijkt te zijn dan de bank had verwacht, die zal een tijdlang willen wachten om te zien of dat eerste signaal betrouwbaar is geweest. Terwijl die wacht, blijft ze van de renteknop natuurlijk.
Zo goed als zeker aanmerkelijk minder renteverhogingen in 2019, het gevoel dat de Fed nog steeds te optimistisch is over economische groei vooral voor 2020 – en dus de kans dat de bank in loop van 2019 de rentekoers verder zal bijstellen in de richting van minder renteverhogingen – een lagere economische groei en onzekerheid over inflatie op middellange termijn (mede door de onzekerheid over of de Fed bereid zal zijn een hogere inflatie tegen te gaan mocht het nodig zijn), dat zijn allemaal zaken die edelmetalenprijzen doorgaans opstuwen.
