Het bestuur van de ECB houdt er rekening mee dat de economische activiteit door de lockdown-maatregelen en de tweede coronagolf in de laatste maanden van vorig jaar zodanig omlaag werd gedrukt dat er sprake zal zijn van een krimp wanneer de cijfers over economische groei bekend worden gemaakt. De domper op groei blijft ook in het eerste kwartaal van dit jaar aanhouden. 

Hoewel in reactie daarop de overheden additionele stimulerende maatregelen hebben genomen om de economie te helpen, zijn de consumenten voorzichtig uit vrees voor de gevolgen van de pandemie op de werkgelegenheid en hun inkomen. De onzekerheid remt ook bedrijfsinvesteringen af. 

Uit het kwartaalonderzoek van de ECB over bereidheid van banken nieuwe kredieten te verstrekken, bleek dat die minder staan te springen nieuwe lening aanvragen goed te keuren, omdat ze zich zorgen maken over het vermogen van bedrijven om later dit jaar hun rente- en aflossingen te kunnen opbrengen.  

Op het inflatiefront zag de ECB de prijzen in december licht dalen. Hoewel de bank verwacht dat de inflatie de komende maanden iets zal oplopen, merkte Christine Lagarde, president van de bank, dat onder de oppervlakte de inflatiedruk zwak blijft, lees dat oplopen in de komende maanden stelt qua niveau niets voor én het is niet eens structureel te noemen. Wanneer de pandemie overwaait, is een stijging van de inflatie op middellange termijn te verwachten, aldus de bank. 

De inflatie zal zelfs in dat geval echter veel te laag zijn vergeleken met het streefpercentage van de ECB van een jaarlijkse inflatie van onder, maar dicht bij 2 procent. 

Al met al blijft de steun van de overheden en andere Europese instellingen niet alleen nodig maar cruciaal, aldus Lagarde. Aangezien de ECB een van die ‘andere Europese instellingen’ is, is het besluit de rente op 0 procent te houden en onverminderd door te gaan met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties á ruim 100 miljard euro per maand net zo verrassend te noemen als vaststellen dat het in januari in Nederland geregeld waait en stormt. 

De ECB zal de officiële rente op 0 procent houden of verder verlagen totdat de verwachte inflatie structureel naar het eerder genoemde streefpercentage is opgelopen. Of dat in de eerste helft van dit decennium zal gebeuren, waag ik te betwijfelen.

Waar ik naar uit keek, was om te vernemen of het glas bij de ECB half vol zou zijn of dat de Europese monetaire ridders er moeite mee zouden hebben zelfs over een halfleeg glas te spreken. Na het aanhoren van president Lagarde, is mijn conclusie dat het glas in de ogen van de ECB een heel dun laagje water op de bodem bevat. 

Hoewel het inenten begonnen is en de komende maanden opgeschaald zal worden, de VS een nieuwe president hebben die een grotere ronde van steun voor de economie aangekondigd heeft en de onzekerheid rondom brexit voorbij is, legde de bank vooral nadruk op risico’s met het oog op dit jaar. “Het begin van inenten in de eurozone is een belangrijke mijlpaal in de strijd tegen de zorgcrisis. Desalniettemin blijft de pandemie een ernstig risico vormen voor de gezondheid en de economie van de eurozone en de wereld. Het zal nog wel even duren voordat de samenleving immuun wordt”, aldus Lagarde. 

“Laat ik opnieuw vertellen wat we doen wat, per definitie, zal aangeven wat we níet doen”, zei Lagarde ook. Parafraserend zou ik willen zeggen dat dat wat de ECB níet zegt, juist veelzeggend is voor ECB-watchers zoals ondergetekende. 

De vrijwel totale afwezigheid van optimisme ten aanzien van de economische groei hoewel voor het eerst sinds het eerste coronageval in Europa voldoende reden is daarvoor omdat het wapen tegen corona, het vaccin, uitgevonden is en nu alleen nog verspreid moet worden, is namelijk veelzeggend. Hoe dat zo? Waarom is het glas voor de ECB slechts met een dun laagje water gevuld en kiest ze ervoor niet eens te spreken over een halflege glas? Ik vermoed omdat de bank bang is dat in het kielzog daarvan de discussie op gang zal komen wanneer ze het monetaire beleid minder ruim moet gaan maken, lees op zijn minst het opkopen van obligaties af te gaan bouwen. Die discussie zou veel en steeds meer overheden in de eurozone in financiële problemen kunnen brengen, iets wat de ECB wil voorkomen.  

Dat de bank daarvoor waakt zegt mij op zijn beurt dat ze alles uit de kast zal halen het houden van de rente op 0 procent en op grote schaal obligaties te hamsteren, te blijven rechtvaardigen voor een lange, lange tijd.