De bank besloot onder meer het PEPP, het opkoopprogramma gestart als reactie op de coronapandemie, uit te breiden met 500 miljard euro tot nu in totaal 1850 miljard euro. De duur van dat opkoopprogramma werd met 9 maanden opgerekt, tot minstens eind maart 2022. De rente- en aflossingen die de ECB krijgt als eigenaar van de in het kader van het PEPP-programma gekochte obligaties, worden tot minstens eind 2023 geherinvesteerd, dat wil zeggen herbelegd in nieuwe staats- en bedrijfsobligaties uit de eurozone.

Dat betekent dat wanneer de bank ook ergens in de toekomst stopt met PEPP en andere opkoopprogramma’s, zij nog jaren erna elke maand tussen 10 en 20 miljard euro zal blijven spenderen aan schuldpapier uit de eurozone. Dat is niet veel vergeleken met sinds de bank begon met QE maar, en dat is het relevante ijkpunt, fors meer dan wat de bank daarvóór deed, namelijk nauwelijks staatsobligaties en geen bedrijfsschuldpapier.

Christine Lagarde, president van de ECB, zei dan wel dat die 1.850 miljard euro ‘niet volledig uitgegeven hoeft te worden’, maar ze maakte die zin af met de opmerking dat het opkoopprogramma ook verder opgevoerd kan worden. Ofwel, het kan alle kanten op. In theorie. In de praktijk betekent dat dat het maar één kant op kan en dat is dat elke cent uitgegeven zal worden.

En dan dé hamvraag, wanneer is een koersdraai van de ECB dan wel te verwachten, dat wil zeggen dat de bank stopt met opkopen, obligaties gaat verkopen en de rente gaat verhogen? Ik zie daar niets van terechtgekomen tussen nu en 2025 op zijn minst! Waarom?

De ECB mikt op een jaarlijkse inflatie van onder, maar dicht bij 2 procent (hoewel, nu is dat zo, in de nieuwe monetaire strategie die volgend jaar bekendgemaakt wordt, wordt de inflatielat zeer waarschijnlijk hoger gelegd). Elk kwartaal maken de ECB-economen ramingen over onder meer inflatie twee jaar vooruit. In december kregen we een update voor de ramingen voor 2021 en 2022 maar ook voor het eerst de raming voor 2023.

Daaruit blijkt dat de bank verwacht dat de inflatie in 2023 1,4 procent zal bedragen. Het maakt even totaal niets uit of die raming wel of niet uitkomt, wat wel belangrijk is, is dat de bank haar beleid in 2021 en erna, op die raming baseert. En de raming is simpelweg niet voldoende hoog voor de bank. Bij lange na niet zelfs. Lagarde heeft eerder gezegd dat zelfs 1,7 of 1,8 procent inflatie niet voldoende in de buurt van 2 procent is!

Die raming zegt daarmee eigenlijk dat de kans dat het monetaire beleid in de eurozone de komende tijd ruimer zal worden, groter is dan dat die krapper zal worden gemaakt. Of, om een vergelijking die ik eerder heb gebruikt te recyclen: de kans dat we op 31 juli 2021 een Elfstedentocht op natuurijs zullen rijden, is nog groter als je het mij vraagt. Concreet: mocht u de hoop hebben gehad dat uw spaarrente in de eerste helft van dit decennium een beetje normale niveaus zal bereiken weer, dan vrees ik dat die hoop na 10 december echt vervlogen is. En met zelfs een klein beetje inflatie, lijdt u verlies want uw koopkracht zakt.

Maar het allerbelangrijkste aan de vergadering van de ECB in december, en voor mij de reden te concluderen dat sparen vanaf december 2020 geen zin meer heeft, was iets anders dan die 500 miljard euro extra.

Jean-Claude Trichet, de tweede president van de bank, zei ooit dat de ECB maar één naald in haar kompas heeft, de inflatie. Die moet de bank laag zien te houden. Ook al hint de ECB al enige tijd erop dat ze een hogere inflatie nastreeft, wat bleef onverminderd gelden was dat de inflatie die naald was. Tot 10 december 2020!

Lagarde zei meermaals dat het ECB’s doel is zorgen voor iets wat ‘gunstige financieringsvoorwaarden’ heet, wat ruwweg te vertalen is als ‘de rentes laag houden.‘

Dat is de facto het weggooien van het kompas waar Trichet het ooit over had en ingebruikname van een nieuwe, moderne versie, een versie die de ECB veel meer ruimte geeft het huidige beleid voor een lange tijd te blijven voeren en nog ruimer te maken.

Dát is waar analisten, economen, beleggers en anderen die met de gevolgen van het ECB-beleid te maken hebben – en dat zijn we uiteindelijk allemaal – aandacht voor moeten hebben na de vergadering van de ECB op 10 december 2020 en níet zozeer die extra 500 miljard euro en meer speciale leningen voor banken. De laatste twee zijn uitvloeisels van de nieuwe modus operandi van de ECB. De strategie review die de bank aan het uitvoeren is en die moet leiden tot een nieuwe monetaire strategie volgend jaar, is niets anders dan een benodigde formaliteit om de de facto nieuwe monetaire strategie die reeds gevoerd wordt, te voorzien van een juridisch-economische onderbouwing. Een alibi, zou je kunnen zeggen.

Nog een laatste woord over de vraag hoe lang de ECB nog staats- en bedrijfsobligaties zal opkopen, inclusief de eerdergenoemde herinvesteringen: de bank zegt daarmee tot ‘aanzienlijk na de eerste renteverhogingen’ te zullen doorgaan. Vertaald in tijd: ik zie Lagarde in november 2027 (wanneer haar mandaat als president afloopt) de bank verlaten zonder dat de ECB is gestopt met grootschalige obligatieaankopen. Dat is niet gelijk aan ‘QE forever’ maar komt neer op ‘QE for a long, long time’.