Beleggers, economen en analisten keken ernaar uit wat Christine Lagarde, president van de bank, zou zeggen naar aanleiding van de recente stijging van de waarde van de euro. Die is de laatste maanden zo’n 10 procent meer waard geworden tegenover de Amerikaanse dollar, een behoorlijke beweging.  

Behalve behoorlijke is het ook een belangrijke beweging. Als de euro duurder wordt, drukt dat de economische groei en inflatie omlaag. De groei wordt omlaaggedrukt omdat spullen gemaakt in de eurozone, uitgedrukt in dollars, duurder worden in het buitenland. De eurozone exporteert nogal veel. De inflatie komt onder neerwaartse druk omdat producten die eurozone invoert, denk aan olie, goedkoper worden, in euro uitgedrukt. 

Dat is een probleem voor de ECB omdat de bank al een lange tijd juist met man en macht bezig is zowel de groei als de inflatie aan te jagen. 

Dat de bank niet van plan is iets aan de waardestijging van de euro te doen, bijvoorbeeld door te hinten op een nog ruimer monetair beleid, wat de munt minder aantrekkelijk maakt, bleek al in de eerste seconden van de persconferentie na afloop. Lagarde zei namelijk dat er signalen zijn dat de economische activiteit sinds juli sterk opveert, niet bepaald voorbereidend werk om een ruimer beleid aan te kondigen. 

Daar staat tegenover dat het momentum in de dienstensector, veruit de grootste deel van de economie, ietwat minder sterk is geworden onlangs. En de onzekerheid over het verdere verloop van economisch herstel blijft groot. Ofwel: het was een ‘er is geen sprake van vriezen en geen sprake van dooien’- verhaal.   

Er was nog een andere reden waarom de ECB geen moeite deed met gerichte woorden de euro omlaag te praten. 

Het is waar dat verandering in de waarde van de euro de inflatie beïnvloedt, maar dat effect is onder normale economische omstandigheden klein en komt met een behoorlijke vertraging. Als de waarde van de euro verandert, duurt het doorgaans een jaar voordat het effect ervan zichtbaar wordt in de inflatie. Dat effect, zo blijkt uit onderzoek van de ECB zelf, bedraagt ongeveer 0,1 procentpunt lagere inflatie voor elke 1 procent waardestijging van de euro na één jaar. 

Anno 2020 geldt dat de economie in een diepe recessie is gekomen door het coronavirus wat bijna per definitie betekent dat het herstel relatief sterk zal zijn. Vergelijk het met het stuiteren van een bal die je van 15 hoog omlaag gooit: die zal behoorlijk hoog terug stuiteren. 

De ECB verwacht dat de economie van de eurozone, na dit jaar met 8 procent te krimpen, met 5 procent zal groeien. Economische groei neemt doorgaans ook de inflatie mee omhoog, waardoor het heel goed mogelijk is dat de opwaartse druk op de prijzen vanuit die hoek, de neerwaartse druk door de recente waardestijging van de euro, zal neutraliseren en overtreffen. 

Dat is waar de ECB ook vanuit gaat, blijkens de verwachting van de bank dat op middellange termijn de inflatie zal stijgen. De bank ziet de geldontwaarding dit jaar uitkomen op 0,3 procent, in 2021 met 1 procent en in 2022 op 1,3 procent. Al die tijd zal de bank de rente op 0 procent houden en staats- en bedrijfsobligaties blijven opkopen. 

De ECB streeft namelijk naar een jaarlijkse inflatie van onder, maar dicht bij 2 procent; 1 procent verwachte inflatie volgend jaar en 1,3 procent in 2022 is heel duidelijk wel onder maar níet in de buurt van 2 procent. Met andere woorden, de bank zal behoorlijk moeten blijven stimuleren om de prijzen voldoende aan te jagen in de komende jaren. Sterker nog, ik vind het waarschijnlijk dat ze dit jaar nog tot de conclusie zal komen dat meer stimuleren nodig is. Het opvoeren van het obligatieaankoopprogramma met ettelijke honderden miljarden ligt dan voor de hand.  

Dat stimuleren komt erop neer dat de bank niet alleen de rente nog jarenlang op 0 procent zal houden maar in ieder geval tot en met eind dit jaar voor bijna 60.000 euro per seconde schuldbewijzen uit de eurolanden zal opkopen.