China biedt alternatief voor Westers model?
12 maart 2018
De Centrale Comité van de Communistische Partij in China maakte onlangs haar plannen bekend om de limiet van twee termijnen voor de president te schrappen, wat zou betekenen dat de huidige president Xi Jinping ook na het aflopen van zijn tweede termijn in 2022 nog aan de macht kan blijven. Dit nieuws werd in de Westerse wereld met enige argwaan bekeken en vaak uitgelegd als een stap richting meer dictatuur. Maar is dat ook een slechte ontwikkeling? Of zijn deze plannen vanuit het perspectief van China goed te begrijpen?
Vanuit een Westers democratisch perspectief is het vanzelfsprekend dat er regelmatig een wisseling van de macht plaatsvindt en dat de kiezer daarin zijn stem kan laten horen, maar in de Chinese cultuur zijn ze gewend dat er een sterke overheid is die een bepaalde koers uitzet voor het land. Zo houdt de Communistische Partij al decennia lang de touwtjes stevig in handen.
Deze aanpak, gecombineerd met kapitalistische vrijemarktprincipes van het Westen, heeft de afgelopen decennia een ongekende welvaart gebracht voor heel veel Chinezen. Miljoenen inwoners kregen de kans om aan de armoede te ontsnappen en een beter bestaan op te bouwen. Met succes, want China is inmiddels voor veel consumentengoederen al uitgegroeid tot de grootste afzetmarkt ter wereld.
Nieuwe wereldmacht
Die ambitie van de Chinese regering gaat verder dan de binnenlandse politiek, want de laatste jaren lijkt de Chinese president Xi Jinping ook op het internationale podium vaker de leiding te nemen. Vier jaar geleden kondigde hij een groot plan aan om oude handelsroutes naar Europa en het Midden-Oosten nieuw leven in te blazen, een project waar tientallen landen zich bij aansloten.
Ook verschillende bondgenoten van de Verenigde Staten sloten zich aan bij de nieuwe Aziatische Investeringsbank, die de financiering van allerlei projecten van de nieuwe Zijderoute mogelijk maakt. De Amerikaanse regering onder president Obama deed daar opvallend genoeg niet aan mee en gokte op het succes van handelsverdragen als TPP, TTIP en CETA.
Vorig jaar zette Xi Jinping de volgende stap, toen hij zei dat China de leiding moest nemen in het vormgeven van een 'nieuwe wereldorde' en het garanderen van de internationale veiligheid, het domein waar de Verenigde Staten de afgelopen decennia haar stempel op drukte.Geopolitieke spanning
China is dus weer een wereldmacht geworden om rekening mee te houden. Die macht is zelfs zo groot dat het Pentagon aan het in toom houden van China en Rusland nu een hogere prioriteit toekent dan aan de bestrijding van terrorisme. Dat zorgt nu al voor spanningen, zie bijvoorbeeld de agressieve toon van de Verenigde Staten en de NAVO tegenover Rusland en de invoering van verschillende importheffingen om goedkope producten uit China van de Amerikaanse markt te weren.
Mijn verwachting is dat de transitie van een unipolaire naar een multipolaire wereld de komende jaren gepaard zal gaan met oplopende spanningen, op politiek, economisch en militair gebied. Die fase van onzekerheid vraagt om sterke leiders, die een zekere mate van stabiliteit kunnen bieden en die op het hoogste niveau met elkaar kunnen blijven praten. In dat opzicht is het misschien wel beter als de machtigste landen een stabiele koers kunnen varen waar de rest van de wereld zich op kan aanpassen.
