Na 8 jaar voorzitterschap zwaait Ben Bernanke af bij de Fed met de beslissing de stimulus voor de tweede keer op rij terug te schroeven. De Fed gaat de steunaankopen van 75 miljard dollar verder reduceren tot 65 miljard dollar per maand. De Fed zal komende maand nog eens 30 miljard dollar aan herverpakte hypotheken en 35 miljard dollar aan Amerikaans staatspapier opkopen. Als afscheidscadeau kreeg Bernanke voor het eerst in 2,5 jaar tijd geen enkele tegenstem voor deze maatregel.

Toch is de verdere tapering geen gesneden koek. In december schiep de Amerikaanse economie slechts 78.000 banen – een heel stuk minder dan verwacht. In de toelichting bij het rentebesluit stelt de Fed dat de arbeidsmarktindicatoren weliswaar gemengd maar per saldo positief zijn. Met dit uitgangspunt heeft de Fed het streven dit jaar nog de geldkraan volledig te willen dichtdraaien.

Inmiddels heeft de Fed met 2.228 miljard dollar aan Treasuries opnieuw China onttroond als de grootste houder van Amerikaanse staatsobligaties.

De erfenis van Bernanke bestaat – sinds de ondergang van Lehman Brothers meer dan 5 jaar geleden – uit meer dan 4.045 miljard dollar op de balans van de Fed. Opvolger Janet Yellen begint officieel vandaag. Naar verwachting zal zij in eerste instantie het beleid van haar voorganger voortzetten. Toch zal Yellen op eieren lopen, immers zorgt het vooruitzicht van een minder soepele Amerikaanse centrale bank er nu al voor dat beleggers stapjes terug nemen. Dat zorgt voor flink wat problemen in landen die op buitenlandsgeld rekenen om hun tekorten op de lopende rekening en de begroting te dichten- zoals Turkije, India en Zuid-Afrika.

De reden is dat veel beleggers kapitaal uit opkomende landen terugtrekken, omdat zij verwachten dat de rente in de VS op termijn zal stijgen, terwijl een aantal opkomende landen tekorten op de lopende rekening hebben en daardoor voor deze kapitaaluitstroom gevoelig zijn.

In dat licht is het dus niet heel vreemd dat we steeds meer gewaarschuwd worden voor het beursklimaat in 2014. Goldman Sachs betwijfelt of het dit jaar een goed beursjaar wordt. Nu de tussentijdse resultaten en de verwachte stijging van de bedrijfswinsten tegenvallen, wordt een koerscorrectie niet meer uitgesloten. Marc Faber doet vervolgens ook nog een extra duit in het zakje. Volgens hem kan de bubbel elk moment barsten. Hij vindt de waarderingen op dit moment bijzonder opgerekt. Dit positieve sentiment hangt samen met de algemene verwachting dat de economie zal versnellen. Echter zegt Faber terecht, de wereldwijde economie vertraagt juist omdat de wereldeconomie tegenwoordig namelijk bestaat uit opkomende markten en die groeien niet en laten al helemaal geen stijging van de export zien.

De koersdalingen op de beurzen afgelopen week worden dit keer veroorzaakt door een nieuwe valutacrisis die zich in een aantal opkomende landen lijkt te ontrollen. Zo staan vooral valuta van landen met een tekort op de lopende rekening zwaar onder druk.

Maar ook de Argentijnse peso heeft het zwaar te verduren: de munt is dit jaar tegenover de dollar al meer dan 20 procent gedaald. Verdere sociale spanningen zullen de komende tijd ons om de oren vliegen. Zo is er in Venezuela zelfs sprake van voedseltekorten, omdat de overheid er net als in Argentinië, de wisselkoers ten opzichte van de dollar per decreet probeert op te leggen.

Juist de verwachting dat Yellen het ingezette pad van Bernanke zal doorvoeren door dit jaar het opkoopprogramma tot een minimum te reduceren, veroorzaakte dalende koersen voor het gouden edelmetaal. De goudprijs daalde met 1,9% naar $1243,40 Toz.

De hamvraag is: moeten we ons dan nu toch echt zorgen maken? Nee, niet als je naar de fysieke markt kijkt. De muntverkopen bij Perth Mint is tot en met 20 januari al met 20% gestegen in vergelijking met een jaar eerder. Immers zien de lange termijnbeleggers de lage koersen juist als prachtig moment om posities goedkoop uit te breiden. De Shanghai Gold Exchange (grootste goudbeurs van China) leverde in 2013 ruim 2197 ton goud aan klanten uit, in vergelijking met 1139 ton in 2012. Maar ook bij de Britse Royal Mint moeten klanten rekening houden met langere wachttijden in verband met de extreem hoge vraag naar de munt. De befaamde Oostenrijkse Philharmonic munt is inmiddels al 36% meer over de toonbank gevlogen dan afgelopen jaar. En zo kunnen we nog even door gaan. Daar komt bij dat de lage goudvoorraden in Comex en de hoge leaserentes van goud duiden op een duidelijke krapte in de goudmarkt.

Met de Indiase verkiezingen op komst, lijkt het er tevens op dat de importheffing op goud in India met 2% verlaagd zal worden. Verwacht wordt dat de goudimport van India hierdoor komende maanden weer met 20% zal stijgen. De hoge importheffing op goud zorgde er in de laatste maanden van 2013 voor dat er gemiddeld genomen op jaar basis slechts 250 ton goud in India geïmporteerd werd. Ter vergelijking, vóór de importheffing lag dit niveau nog rond de 1000 ton per jaar.

Fundamenteel gezien komt goud pas weer in het geding op het moment wanneer de westerse landen een structurele oplossing hebben gevonden om hun schulden en tekorten hebben weten aan te pakken. De meest makkelijke manier om schulden te verminderen is door de inflatie op te laten lopen. Erger wordt de situatie nog als blijkt dat dat niet eens met soepele monetaire beleid lukt en zelfs de deflatie kant op gaat zoals het in Europa er steeds meer op begint te lijken. Niemand zal bestrijden dat dat dan juist de momenten zijn waarop het heel interessant wordt om goud aan te kopen. De kracht van fysiek goud is immers dat er geen waarde ontleend wordt aan de kwaliteit van de tegenpartij en valuta waarin deze gewaardeerd wordt. Fysiek goud staat los van ons financiële systeem en is daarmee een veilige manier om vermogen van de huidige en nog komende financiële turbulentie te beschermen.