Natuurlijk, wat ooit de regel was, hoeft niet altijd de regel te blijven. Maar totdat het tegendeel blijkt, verwacht ik voor de middellange termijn eerder hogere inflatie dan deflatie, dat lijkt me waarschijnlijker. Zeker als ik daarbij enkele relevante zaken optel die tegen ons werken op inflatiegebied. Welke relevante zaken? Nou, demografie bijvoorbeeld.

Arbeid wordt almaar schaarser waar die de afgelopen decennia juist jaar in jaar uit minder schaars werd. Globalisering, die de inflatie afgelopen decennia overal omlaag drukte, werkt de komende jaren eerder andersom, vrees ik, als ik naar de geopolitieke situatie in de wereld kijk.

De onafhankelijkheid van de centrale banken, wat beleggers en anderen in de afgelopen decennia het vertrouwen gaf dat de centrale bankiers niet naar het pijpen van de politici zullen dansen, is ook niet wat het ooit is geweest. En dan druk ik me nog heel mild uit. Een deel van de sterke stijging van de goudprijs van afgelopen tijd, is te wijten aan het afnemend vertrouwen in de centrale banken.

De arbeidsproductiviteit neemt nog wel toe maar vergeleken met hoe snel die toenam in het verleden, is het allemaal wel erg karig. Productiviteit is belangrijk omdat wanneer die snel stijgt, bedrijven lonen kunnen verhogen zonder die hogere kosten door te berekenen aan de eindafnemer.

Wat we in de toekomst wel eens mee kunnen maken is een combinatie van een erg lage stijging van de productiviteit maar tegelijkertijd een snellere stijging van de lonen doordat de arbeid, zoals gezegd, schaarser wordt.

Demografie, globalisering, centrale banken, groei van de geldhoeveelheid, dat alles maakt het in mijn ogen waarschijnlijker dat de inflatie op middellange termijn hoger zal uitpakken dan die thans is. Anders gesteld: deflatie lijkt onwaarschijnlijk.

Als de prijzen ooit langdurig hadden moeten dalen, dan was het wel sinds 2008, met drie hevige crises (subprime, eurocrisis en corona) die de vraag naar goederen en diensten danig drukten. De prijzen zijn niet gedaald. Sterker nog, sinds 2008 zijn die in Nederland met bijna 20 procent gestégen.

Maar hoge inflatie zagen we ook niet, denkt u nu misschien. Klopt. Hoewel…heeft u onlangs geleken naar de stijging van de huizenprijzen en van aandelen en obligaties en dan in relatie tot de ontwikkeling van de onderliggende economie? Inflatie is er wel, alleen vooral in de spullen die niet meetellen bij de berekening ervan. En vergeet niet dat sinds 2008 al dat extra geld vooral naar de markten vloeide en niet naar bedrijven en consumenten die geld uitgeven. De laatste jaren is het tij gekeerd, kredietverlening aan die groepen neemt toe en daarmee inflatiegevaar op termijn. In het oude Rome, pre-Marco Polo China, Ilkhanate et cetera waren er geen financiële markten die als een soort superspons al dat extra geld konden opzuigen. Nu hebben die supersponsen wel maar ook een superspons raakt een keer vol.

Met een groei van de geldhoeveelheid van bijna 40 procent in de VS en elders, is elke superspons hooguit een tijdelijke verdedigingslinie.

Eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het niet zo’n vaart hoeft te lopen. Als de centrale banken een groot deel van dat geld zouden absorberen, zeg maar als een soort onverzadigbare superspons zouden optreden, dan zou ik me geen zorgen maken over hogere inflatie in de toekomst.

Maar er is werkelijk niets wat mij de hoop geeft dat ze dat zullen doen! Geld wat ze (digitaal) gedrukt hebben, absorberen, zou namelijk gebeuren als ze de rentes zouden verhogen, stoppen met opkopen van obligaties en verkopen van de reeds opgekochte schuldbewijzen.

De ECB zegt luid en duidelijk aan dat laatste de komende minstens 5 jaar, zo niet langer, niet eens te denken. De Fed heeft dat enkele jaren geleden geprobeerd en heeft gemerkt dat dat destabiliserend is. Kortom: ik zie de ECB nog eerder de opgekochte obligaties gaan verkopen dan de Fed. Stoppen met opkopen van obligaties, sine qua non voor het verkopen van de reeds gekochte, daar heeft niemand het over. En rentes verhogen, daarover zeggen centrale bankiers, letterlijk, dan ze er niet eens over nadenken wanneer erover na te denken.

Met het besef dat financiële stabiliteit cruciaal is voor de economische ontwikkeling en in de wetenschap dat door het zeer lang zeer ruim monetair beleid voeren er niet veel voor nodig is die stabiliteit in gevaar te brengen, zijn renteverhogingen ook lang nadat de coronacrisis achter de rug is, niet snel te verwachten. Ofwel: er kan een dikke streep door de hoop dat de Fed et al zichzelf zullen omtoveren in onverzadigbare supersponzen. Het nieuwe record in de goudprijs kan zomaar pas het begin zijn van een periode waarin headlines ‘goud zet nieuw record neer’ heel gewoon gaan worden.